به دنبال آيات قرآن قرائت كرد!۱
اين دسته از مفسّران در حالى به پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله چنين نسبتى مىدهند كه آيات مورد بحث، هيچ دلالتى بر ادّعاى آنان ندارد.
از نظر اين دسته از مفسّران، رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله از ترس فراموشى، در دريافت وحى عجله داشت و كلام جبرئيل را قطع مىكرد؛ تا اينكه خداوند او را از اين كار نهى فرمود و به رسولش وعده داد كه پس از اين، او را از فراموشى حفظ خواهد كرد. گويا از نظر آنها پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله پيش از نزول اين آيه از خطر فراموشى محفوظ نبود.
در عين حال، اين مفسّران به حقيقت امرى كه حفظ و عصمت به واسطه آن تحقّق مىيابد و نيز به اينكه خداوند چگونه پيامبرش را حفظ مىكند، هيچ اشارهاى نكردهاند. زمخشرى بدون توجّه به اين امور مىگويد:
خداوند به پيامبر دستور داد كه آن را تكرار كند، تا در نفس پيامبر ملكهاى راسخ گردد. ۲
امّا پيش از بررسى معنا و دلالت آيه، لازم است به منشأ چنين تفسيرى اشاره شود. روشن است كه اينگونه سخن گفتن درباره رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله از عدم شناخت حقيقت رسالت و نبوّت ناشى مىشود و در حقيقت، پايين آوردن شأن رسول و نبى در حدّ اشخاص عادى است. ۳ بنابراين، براى دستيابى به تفسير صحيحى از آيه، داشتن درك درستى از حقيقت وحى و نبوّت ضرورى مىنمايد.
2. حقيقت وحى و نبوّت
روشن است كه خداى تعالى با تمام بندگان خويش به صورت مستقيم، ارتباط برقرار نكرده؛ بلكه براى اين كار، تعدادى از بهترين بندگان خويش را برگزيده و آنان را ميان خود و بندگانش واسطه قرار داده است. بر اساس آيات قرآن كريم، ارتباط خداوند با بندگان برگزيده از طريق وحى صورت مىگيرد. وحى يا ارتباط ميان خدا
1.براى نقد اين ديدگاه نك: علمالهدى، ص ۱۸۲
2.زمخشرى، ج ۴، ص ۱۹۱
3.نك: ملكى ميانجى، جزء سىام، ص ۳۸۷
