شده در آيه قبل است. «واو» در «و كذلك» عطف است و بر اين حقيقت دلالت دارد كه وحىِ «روحاً من أمرنا» از انواع تكلّمهاى سهگانه پيشين نيست، بلكه گونه ديگرى از صنع خداوند متعال است.۱«ذلك» نيز به تكلّمهاى سهگانه اشاره دارد و «كاف» بيانگر تشبيه است.
همچنين با توجّه به فقره (مَاكُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتابُ وَ لَا الْإِيمَانُ) روشن مىشود كه وحىِ اين روح، در زمانى صورت گرفته كه پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله از حقيقت كتاب و ايمان آگاهى نداشته است و خداى تعالى روح را روشنايى و نورى براى هدايت آن حضرت قرار داده است.
2-2) اعطاى معرفت و هدايت به واسطه روح قدسى
روشن است كه اعطاى اين نور و فهم و كتاب و ايمان، از نظر رتبه و زمان بايد بر تحقّق انواع تكلّم خداوند با رسول خود، مقدّم يا دستكم با آنها مقارن باشد؛ زيرا ضمير در «جعلناه» به روح باز مىگردد و با توجّه به معناى «جعل»، روشن مىشود كه معرفت كتاب و ايمان به واسطه روح صورت مىگيرد؛ افزون بر آنكه در فقره (نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشَاءُ مِنْ عِبَادِنَا) نيز مرجع ضمير، روح است؛ يعنى خداوند به وسيله آن روح، پيامبران و رسولان و حجّتهاى خود را هدايت مىكند و ايشان نيز ساير بندگان را با داشتن آن روح، به راه راست هدايت مىكنند؛ (وَ إنَّكَ لَتَهْدِي إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ).
بنابراين، با اعطاى چنين روحى از سوى خداوند به حجّتهاى الهى، آنان هرگز در دريافت وحى دچار ترديد نمىشوند.
صاحب تفسير مناهج البيان، پس از تبيين حقيقت روحِ افاضه شده به پيامبران مىفرمايد:
1.بر همين اساس مىتوان گفت كه تفسير «روح» به قرآن، در «روحاً من أمرنا» صحيح نيست؛ زيرا قرآن با ارسال رسول - كه يكى از انواع تكلّمهاى سهگانه است - بر پيامبر نازل شده است.
