3) بررسى چند ديدگاه در تفسير آيه (سَنُقْرِئُكَ فَلَاتَنْسَى)

در تفسير اين آيه شريفه، دو قول عمده وجود دارد:
قول اوّل: تفسيرى است كه در مجمع البيان مطرح شده است. مرحوم طبرسى در ذيل اين آيه مى‏نويسد:
و قيل معناه: سيقرأ عليك جبرئيل القرآن بأمرنا فتحفظه ولاتنساه؛ أي: سنقرأ عليك بوساطة جبرئيل فتحفظه ولاتنساه. فجعل قراءة جبرئيل، قراءة له تعالى. ^۱
و گفته شده كه معناى آيه چنين است: جبرئيل به امر ما قرآن را براى تو خواهد خواند، پس تو آن را حفظ مى‏كنى و فراموشش نمى‏كنى؛ يعنى ما به واسطه جبرئيل بر تو قرائت خواهيم كرد، پس تو حفظ مى‏كنى و فراموشى نمى‏كنى. پس خداوند قرائت جبرئيل را قرائت خويش قرار داده است.
بر اين قول دو اشكال وارد است: اوّل اينكه «قَرَأَ» خود به يك مفعول متعدّى است و چون با همزه اِفعال نيز متعدّى گردد، به دو مفعول نيازمند خواهد بود؛ و قرائت‏كننده، به صريح آيه، خداوند سبحانه است. در نتيجه، تأويل آيه به اينكه جبرئيل بر تو قرائت خواهد كرد، ضرورتاً نادرست است. دوم اينكه بر فرض پذيرش قرائت توسّط جبرئيل، باز هم ميان قرائت جبرئيل و عدم فراموشى پيامبر، تكويناً ملازمه‏اى وجود ندارد؛ و از همين‏جا سستى بيان زمخشرى در ذيل آيه نيز معلوم مى‏شود. وى مى‏گويد:
خداوند با آيه روشنى، به پيامبر بشارت مى‏دهد به اينكه آنچه از وحى بر پيامبر خوانده مى‏شود، توسّط جبرئيل قرائت مى‏گردد و او با اينكه امّى است و نمى‏نويسد و نمى‏خواند، قرآن را حفظ مى‏كند و فراموش نمى‏كند. ^۲
افزون بر اين، اين كلام دچار اختلاف و تناقض است؛ زيرا زمخشرى در ذيل آيه