معنا و فلسفه ختم نبوّت‏ - صفحه 77

[ يا على‏] تو آنچه من مى‏شنوم را مى‏شنوى و آنچه من مى‏بينم را مى‏بينى، با اين تفاوت كه تو پيامبر نيستى، بلكه وزير هستى.
از اين عبارات، فهميده مى‏شود كه اميرالمؤمنين عليه السلام نيز در غار حراء، مانند پيامبر صلى اللَّه عليه و آله صداى جبرئيل را شنيده و خود او را ديده‏اند؛ در حالى‏كه قبلاً گفته شد كه امام عليه السلام و نبىّ غيرمرسل فرشته وحى را نمى‏بينند.
همچنين در روايات معراجيّه آمده كه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله تمام ساكنان آسمانها و زندگى‏كنندگان در آن جايگاهها و همچنين جايگاه هر فرشته‏اى را ديدند و سپس در ادامه فرمودند:
يا على هيچ‏يك از اينها را نديدم، مگر اينكه تو نيز آنها را همان‏گونه كه من ديدم، ديدى. 1
براساس اين روايت نيز اميرالمؤمنين عليه السلام فرشتگان و از جمله فرشته وحى را ديده‏اند؛ پس ائمّه عليهم السلام هم مى‏توانسته‏اند فرشته وحى را ببينند و اين نيز مخالف تفاوت بيان شده بين رسول و امام است.
در حل اين مشكل، بايد گفت كه مراد از اينكه فرشته وحى را مى‏بيند - برخلاف نبىّ غيرمرسل و امام كه تنها صداى او را مى‏شنوند و خودش را نمى‏بيند اين است كه امام عليه السلام در حين الهام به خودش فرشته وحى يا الهام را نمى‏بينند؛ امّا در مواقع ديگر، ازجمله وقتى كه فرشته وحى بر ديگرى مثلاً بر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نازل مى‏شود، مى‏تواند او را ببيند. بنابراين فرق انبياء و ائمّه عليهم السلام اين مى‏شود كه رسول، فرشته وحى را در حال وحى به خودش مى‏بيند؛ برخلاف نبىّ غيرمرسل و امام كه با وجود اينكه در وقتهاى ديگر ممكن است اين فرشته را ببينند، امّا در حين وحى يا الهام به خودشان او را نمى‏بينند.
تعارض ديگرى كه در روايات درباره فرق بين نبىّ غيرمرسل و امام به وجود آمده، اين است كه همان‏طور كه گفته شد، نبىّ غيرمرسل در خواب هم به او وحى مى‏شود، برخلاف امام عليه السلام كه تنها در بيدارى به او الهام مى‏شود. امّا با مراجعه به

1.مجلسى، ج ۳۹، ص ۱۵۸-۱۵۹، ح ۲

صفحه از 80