هم نخورد. عبوديّت بشر، از اين نسخ است؛ يعنى گردن نهادن به حكم خداى حكيم كه امر و نهى او، همه از روى حكمت است، نه منافع شخصى دارد، نه نيازى به آفريدگان خود، و نه عجز و ضعفى كه به قدرت‏نمايى و خودكامگى منجر شود.
در بندگى انسان، قرب حق تعالى پيدا مى‏شود كه كمالى است اتمّ و جمالى است اعظم كه اساساً براى آن آفريده شده‏ايم. در قرآن مى‏فرمايد:
(و ما خلقت الجنّ و الإنس إلّا ليعبدون).^۱(و ما أمروا إلّا ليعبدوا اللَّه مخلصين له الدين).^۲
خداوند جواد است. در تعريف جود گفته‏اند: «الجود إفادة ما ينبغي، لا لعوض و لا لغرض». چنين جودى منحصر به خداوند متعال است كه در ازاى بخشش خود، نه عوضى مى‏خواهد كه عائد به ذات مقدس او شود، و نه هدف خاصى را دنبال مى‏كندكه خارج از ذات مقدّسش باشد. او كمالات را به ما بخشيده تا ما را كامل كند. راه كمال ما، بندگى اوست.
اين كمالات غيرمتناهى است: علم، قدرت، رأفت، رحمت، سلطنت، شفقت، امن و امان، رفاقت، سلامت، سيادت، عفو، بخشش، كرم، الى غيرالنهايه.
نكته مهمّ اين است كه هر كمالى، عبادت مخصوص خود رادارد. براى روشن‏تر شدن مطلب مثالى بزنيم: بزرگداشت انسان صاحب شخصيّت، كارى پسنديده است، امّا در مورد يك دانشمند، يك تاجر، يك فرمانده نظامى، يك رئيس كشور، و... تفاوت دارد. حتّى القاب تكريم و لحن نامه يا خطاب كه براى هركدام از اينان به كار مى‏رود، هريك با شأن خاصّ او تناسب دارد و نمى‏توان براى ديگرى به كار برد.
تناسب كلام با مخاطب، از مهم‏ترين عناصر حُسن بيان است. هرچه اين تناسب، بهتر و بيشتر رعايت شود، درجه آن اديب و حكيم را مى‏رساند.
بعد از ذكر اين مثال، مى‏گوييم:
خداى متعال، شئون و كمالات مختلف دارد: عالم، معلّم، سلطان، رفيق، شفيق،