او نهى اكيد شده است: (و إنّ إلى ربك المنتهى)۱۲ اين امر در خصوص صفات حق متعال هم جارى است. به عنوان مثال مىخوانيم:
نحوه بصير بودن خداى تعالى بر ما معلوم نيست و به آفريدگان نتوان قياس كرد و داخل در حوزه «السدد المضروبة دون الغيوب» است. ۳
به همين جهت، گفته مىشود:
از اينجا دانسته مىشود كه كوششهايى كه فلاسفه در بحث علم ذاتى حق تعالى كردهاند، همه بىمورد است... همچنين ساير فلاسفه كه وجوه ديگرى ارائه كردهاند، همه بيهوده، بلكه ممنوع است و مصداق «اقتحام در سدد مضروبه دون الغيوب» است. ۴
يعنى ناشناخته بودن در مورد افعال حق تعالى هم صادق است. «فعل حق - جلّ جلاله - به افعال ما قياس نمىشود... لهذا در نحوه صدور فعل از خدا نيز نمىتوانيم بينديشيم.» ۵
پس در نظريّه عرضه شده در اين مقالات، خداى متعال در ذات، صفات و افعال خود ناشناخته است و بايد چنين باشد و اين نتيجه همان اصل عدم مشابهت است.
3. امّا طرف ديگر مسئله، كسانىاند كه به تعطيل افتادهاند. در اين نظريّه، اينها همان قائلان به اشتراك لفظى معرّفى شدهاند كه مىگويند:
الفاظى كه بر خدا و خلق اطلاق مىشود، نمىتواند به يك معنى اطلاق شود. مثلاً عالم در خدا معنايى دارد غير آن آن معنا كه در خلق است؛ همچنين لفظ قادر و حىّ و حكيم و هر لفظ ديگر. ۶
كسانى كه براى صفات الهى معانى سلبى قائلاند نيز داخل در همين گروه اهل تعطيلاند. منظور كسانىاند كه مىگويند:
وقتى مىگوييم خدا عالم است، بدان معنى است كه: ليس بجاهل؛ و وقتى مىگوئيم قادر است، يعنى: ليس بعاجز. ۷
در اين مقالات، قول به اشتراك لفظى به ابوالحسن اشعرى نسبت داده شده و
