نيست؛ امّا چون اين نظريّه در كلّيّت خود موضع ضدّ فلسفى صريحى دارد، بايد نقاط مشترك آن با فلاسفه كاملاً روشن شود تا نتايج نامطلوب آن مبناى فلسفى در اين نظريّه هم آشكار گردد.
3. تعريف و تفسير انحصارى فلاسفه از علم
يكى از مبناهايى كه در فلسفه صدرايى مفروض گرفته شده، تعريفى است كه از «علم» عرضه شده و تقسيمبندى خاصّى است كه در مورد آن پذيرفته شده است. در فلسفه، علم را به طور كلّى، به دو قسم حصولى و حضورى منحصر دانسته و خارج از اين دو قسم را جهل تلقّى كردهاند. علم حصولى همان است كه گفته مىشود: «العلم هو الصورة الحاصلة من شىء عند العقل» و سپس آن را به «تصوّر» و «تصديق» تقسيم مىكنند. فلاسفه اين تقسيم (حصولى و حضورى) را جامع همه اقسام علم و معرفت مىدانند و آن را شامل معرفت بشر نسبت به خالق خويش هم مىانگارند.
البتّه در تطبيق اين دو نوع علم بر معرفت به خدا، دچار مشكل شده، مجبور مىشوند كه هريك از آن دو قسم را به «مَن وجه» (يا مِن وجه) و «به كنه» تقسيم كنند و تنها «معرفت من وجه» را نسبت به خداوند مطرح نمايند؛ امّا به هر حال، خارج از اين دو گونه علم را جهل مىشمارند.
يكى از فلاسفه شارح حكمت متعاليه كه به روشنى، اصطلاح «بوجه» و «بكنه» را مطرح ساخته «ملّا عبداللَّه زنوزى» از فلاسفه قرن 13 هجرى و از اعاظم تلامذه آخوند ملّاعلى نورى است. ايشان در كتاب خود به نام «اللّمعات الإلهيّة» پس از تقسيم علم به حصولى و حضورى، هركدام از آنها را دو نوع دانسته است: بوجه و بكنه.
اجمال سخن ايشان در مورد علم حصولى اين است كه اگر صورت تمام ذات يا ذاتيات شىء در ذهن مدرِك حاصل شود، علم حصولى بكنه خواهد بود؛ مانند
