فلسفه نبوّت و جايگاه آن در باور ملّاصدرا - صفحه 62

صدرا براساس خصوصيّاتى كه براى هر يك از دو گروه، ذكر شده است، نتيجه مى‏گيرد كه رسالت مقامى بالاتر از نبوّت است؛ زيرا افزون بر نبوّت، داراى كمالات بالاترى است. براى نمونه، آنجا كه امام باقر عليه السلام در بيان تفاوت رسول و نبى فرموده‏اند:
رسول كسى است كه جبرئيل از پيشش آيد به‏طورى كه او را مشاهده نمايد و با او سخن گويد؛ اين رسول است و امّا نبى كسى است كه در خواب [ فرشته الهى را] ببيند، مانند خواب ديدن حضرت ابراهيم عليه السلام و مانند آنچه رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله پيش از نزول وحى، از اسباب و نشانه‏هاى نبوّت مى‏ديد تا آنكه جبرئيل، رسالت را از جانب خداوند براى او آورد... .۱
صدرا در ذيل اين سخن و در تمجيد از مقام رسالت چنين آورده است:
رسول از آن روى كه رسول است، كسى است كه نيروى نفسانى خيالى او قوى گشته و صور عقلى و مبدأ افاضه‏كننده آن صور در نزد او به صور حسّى تمثّل يافته است، لذا سخن را مى‏شنود و متكلّم را به گوش و چشم حسّ باطنى مى‏بيند. پس كلام، كلام الهى و متكلّم، فرشته مقرّب و رسول، واسطه بين خداوند و بنده‏اش، فرشته، رسولى از جانب خداوند به‏سوى رسول است و رسول، رسولى از جانب او به‏سوى خلق است. ۲
البتّه، صدرا قائل به برترى مطلق مقام رسالت بر نبوّت نيست. چنان كه در موضعى مى‏نويسد:
لازم است دانسته شود كه هيچ كس تا نبى نشود رسول نمى‏شود ولى لازم نيست كه هر رسولى برتر از هر نبيى باشد. چه‏بسا انبيايى كه رسول نيستند و در عين حال برترند و جايگاهشان به خداوند نزديك‏تر از بسيارى از رسولان است. آيا نمى‏بينى حضرت خضر عليه السلام نبى هست ولى رسول نيست و حضرت موسى عليه السلام از رسولان بزرگ و اولواالعزم است؟ بلكه منشأ نبوّت در رسول، برتر از منشأ رسالت اوست؛ چون اوّلى از كمال عقل نظرى است

1.ملّاصدرا، شرح الاصول الكافى، ج ۵، ص ۹۴

2.ملّاصدرا، شرح الاصول الكافى، ج ۵، ص ۹۶

صفحه از 84