اطاعت از خاتم پيامبران در قرآن كريم‏ - صفحه 88

دو از هم تفكيك‏ناپذيرند: (قُلْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَ أَطِيعُواْ الرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّمَا عَلَيْهِ مَا حُمِّلَ وَ عَلَيْكُم مَّا حُمِّلْتُمْ وَ إِن تُطِيعُوهُ تَهْتَدُواْ وَ مَا عَلىَ الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ)۱بگو: خدا و پيامبر را اطاعت كنيد. پس اگر پشت كرديد، [ بدانيد كه‏] بر عهده اوست آنچه تكليف شده و بر عهده شماست آنچه موظّف هستيد. و اگر اطاعتش كنيد راه خواهيد يافت و بر فرستاده [ خدا] جز ابلاغ آشكار، [ مأموريّتى‏] نيست.
اين آيه، نقش رهبرى و مسئوليّت امّت را بيان مى‏فرمايد.
اطيعوا اللَّه در اقرار به توحيد و فرايض الهى و در حلال و حرام و حدود و احكام است و اطيعوا الرّسول در اقرار به رسالت رسول و اطاعت در سنّت. ۲
يكى از آثار پربار و ارزشمندى كه در اطاعت وجود دارد، دورى از گناه است: (وَ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَ أَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَ احْذَرُواْ فَإِن تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُواْ أَنَّمَا عَلىَ رَسُولِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ)۳و اطاعت خدا و اطاعت پيامبر كنيد و [ از گناهان‏] بر حذر باشيد، پس اگر روى گردانديد، بدانيد كه بر عهده پيامبر ما، فقط [ رساندنِ‏] پيامِ آشكار است.
تأكيدى كه پيشتر بر اجتناب از پليديها كرده بود (طبق سياقِ آياتِ اجتناب از خمرو ميسر و...)، به همراه اين آيه، نوعى تهديد به‏شمار مى‏آيد، به ويژه آنكه مى‏فرمايد: «فاعلموا»؛ زيرا اين خود اشاره است به اينكه شما مرتكبين، خمر و ميسر و غيره و نافرمانيهاى خود را نوعى غلبه بر رسول‏اللَّه پنداشته‏ايد و نفهميد يا فراموش كرده‏ايد كه رسول‏اللَّه در اين بين سود و زيانى ندارد و جز رسانيدن پيغام و تبليغ مأموريّت خود وظيفه ديگرى بر عهده‏اش نيست و اين نافرمانيها، نتيجه‏اش دشمنى با خداوند است و ندانستيد كه شما درحقيقت، در مقام معارضه با ربوبيّت پروردگار خود برآمده‏ايد. ۴
مؤمنان بايد سلسله مراتب اطاعت را بدانند تا پراكنده و از هدف دور نشوند و

1.نور (۲۴) / ۵۴

2.سورآبادى، ج ۳، ص ۱۶۹۰

3.مائده (۵) / ۹۲

4.طبرى، جامع‏البيان في تفسير القرآن، ج‏۷، ص: ۲۴؛ مكارم شيرازى، تفسير نمونه، ج ۶، ص ۱۸۵

صفحه از 102