ايمان از اين دو عنصر تشكيل شده ، ايمان نيز قابل افزايش و كاهش است و بر اين اساس، اختلاف مراتب و درجات ايمان ، بديهى و غير قابل ترديد است .
آيات و احاديثى را كه در فصل ششم در اين خصوص وارد شده اند ، بدين سان مى توان جمع بندى كرد:
1 . آياتى از قرآن ، بر قابل افزايش بودن ايمان و نيز متفاوت بودن درجات مؤمنان دلالت دارند و همچنين احاديث اهل بيت عليهم السلام به پيروى از قرآن كريم ، با صراحت، اختلاف مراتب و درجات ايمان را تأييد مى كنند . بنا بر اين ، آنچه از ابو حنيفه و امام الحرمين و امثال آنها نقل شده ـ كه ايمان ، افزايش و كاهش پذير نيست ـ ، سخنى سست و فاقد ارزش است . ^۱
2 . كمترين درجه ايمان ، شناخت توحيد و نبوّت و امامت و التزام عملى به اين اصول سه گانه است . ^۲
3 . مؤمن ، در اوج التزام عملى به باورهاى دينى ، به مرتبه تقوا صعود مى كند و در اوج مراتب تقوا ، به مرتبه يقين مى رسد و در اين مرحله ، حقايق غيبى براى وى آشكار مى گردد و ايمانِ علمى او به شهود قلبى ارتقا مى يابد .
4 . تنها راه صحيح سير و سلوك و ارتقا به مراتب بالاى ايمان و دستيابى به قلّه يقين ، تلاش براى آراستن جان به اخلاق نيكو و اعمال صالح است .
5 . دعوت انسان ها به درجات بالاى ايمان و صعود به قلّه يقين ، بدون در نظر گرفتن ظرفيت و استعداد مخاطب ، خطرناك است و چه بسا سبب انحراف وى از مسير ايمان گردد .