۲۱.الكافىـ به نقل از جميل بن دَرّاج ـ:از امام صادق عليه السلام پرسيدم : ايمان چيست؟
فرمود : «گواهى دادن به اين كه خدايى جز خداى يكتا نيست و محمّد ، پيامبر خداست» .
گفتم : آيا اين ، خود ، يك عمل نيست؟
فرمود : «چرا» .
گفتم : پس عمل ، جزء ايمان است؟
فرمود : «ايمان او جز با عمل ، ثابت نمى شود . عمل ، جزئى از ايمان است» .

۲۲.امام صادق عليه السلام :ايمان جز با عمل همراه نيست ، و عمل جز با يقين ، و يقين جز با خشوع .

ه ـ عمل به مقتضاى باور قلبى

قرآن

«ولى چنين نيست، به پروردگارت سوگند كه ايمان نمى آورند، مگر آن كه تو را در مورد آنچه ميان آنان مايه اختلاف است ، داور گردانند و سپس از حُكمى كه كرده اى ، در دل هايشان احساس ناراحتى [ و ترديد ]نكنند و كاملاً سرِ تسليم فرود آورند» .

«و مى گويند: «به خدا و پيامبر [ او ]گرويديم و اطاعت كرديم». آن گاه ، دسته اى از ايشان پس از اين [ اقرار] ، روى بر مى گردانند، و آنان مؤمن نيستند. و چون به سوى خدا و پيامبر او خوانده شوند تا ميان آنان داورى كند، به ناگاه ، دسته اى از آنها روى بر مى تابند. و اگر حق به جانب ايشان باشد، به حال اطاعت به سوى او مى آيند. آيا در دل هايشان بيمارى است، يا شك دارند، يا از آن مى ترسند كه خدا و فرستاده اش بر آنان ستم ورزند؟ [ نه، ]بلكه خودشان ستمكارند. گفتار مؤمنان ـ وقتى به سوى خدا و پيامبرش خوانده مى شوند تا ميانشان داورى كند - تنها اين است كه مى گويند: «شنيديم و اطاعت كرديم» . اينان اند كه رستگارند» .

حديث

۲۳.تفسير ابن كثيرـ به نقل از حسن^۱ـ:هر گاه از مردى كه ميان او و ديگرى دعوايى بود ، خواسته مى شد كه [براى داورى] نزد پيامبر صلى الله عليه و آله رود ، اگر حق با او بود ، مى پذيرفت و مى دانست كه پيامبر صلى الله عليه و آله به نفع او حكم خواهد داد ، و اگر قصد ظلم [و حق كشى ]داشت و از او خواسته مى شد كه نزد پيامبر صلى الله عليه و آله رود ، نمى پذيرفت و مى گفت : نزد فلانى مى روم.
پس خداوند عز و جل اين آيه را فرو فرستاد ^۲ و پيامبر خدا فرمود : «هر كس ميان او و برادرش دعوايى باشد و از وى خواسته شود كه به نزد داورى از داوران مسلمان رود و نپذيرد ، چنين كسى ظالم است و حق با او نيست» .