در قالب قراين عام در فهم قرآن ايفاى نقش مى كنند. در اين ميان، توضيحات معصومان عليهم السلامبسان چراغ هايى كه از اين منبع الهى كسب نور مى كنند، در فرا روى مسير انسانيت نورافشانى كرده و همواره فروزان اند.
با كاوشى در كتاب هاى تفسيرى، به ويژه تفاسير مأثور، درمى يابيم كه بسيارى از آيات، توسط اهل بيت تفسير شده اند. در مواردى هم، اگرچه معصومان عليهم السلام در صدد تفسير آيه اى نبوده اند، ولى با بيان كلمات و يا مواردى كه تشكيل دهنده «خانواده حديث» در آن موضوع است، به تبيين آيات پرداخته اند.

ب . بازگويى تأويلات

بخش قابل توجهى از آيات قرآن مفاهيم عامى را دربر دارند كه قابل انطباق بر جريانات گوناگون هستند؛ اين گونه مفاهيم را «تأويل» مى گويند. بنابراين، آيات داراى ظواهر و تأويلات يا بواطن اند. ^۱ برخى از اين گونه تأويلات، در گذشته اتفاق افتاده و برخى ديگر، در آينده بروز خواهند نمود.
روايت هاى گوناگونى به اين نكته اشاره دارند كه تنها معصومان هستند كه به تعليم الهى، از معارف و علوم قرآن آگاه اند و به بطون اين كتاب عظيم آسمانى عالم اند و علم كامل و صحيح به تمام ابعاد تأويل، مخصوص آن ذوات مقدس عليهم السلام است. در اين زمينه بخشى از يك روايت را ذكر مى كنيم:
عن أبي جعفر عليه السلام فقال: يا جابر! إن للقرآن بطنا وله ظهر، و للظهر ظهر، يا جابر! وليس شى ء ابعد من عقول الرجال من تفسير القرآن؛ إن الاية يكون أولها في شى ء واخرها في شى ء وهو كلام متصل يتصرف على وجوه؛^۲امام باقر عليه السلام خطاب به جابر مى فرمايند: قرآن داراى باطنى است كه آن باطن نيز باطنى دارد. همچنين قرآن داراى ظاهرى است كه آن ظاهر نيز داراى ظاهرى است. اى جابر! اين نكته را نيز توجّه داشته باش كه عقول مردانْ عاجزتر از آن اند كه از عهده تفسير حقيقت و باطن قرآن برآيند؛ زيرا ممكن است اوّل آيه اى درباره چيزى باشد و آخر آن مطب ديگرى را بگويد. قرآن كلام به هم پيوسته اى است كه قابليت آن را دارد كه معانى گوناگونى داشته باشد؛ [بدون آن كه اين معانى و معارف با يكديگر كم ترين تعارض يا تنافى اى داشته باشند].
بنابراين، اگرچه فهم ظواهر قرآن براى همه ممكن بوده و قرآن ما را به اين روش مأمور نموده، اما آگاهى از بوطن و تأويل هاى قرآن فقط در صلاحيت سنّت است. شايسته است براى دستيابى به فهم آنها به گفتار معصومان مراجعه كنيم. در اين نوشتار، ضمن تعريف تفسير مأثور و اشاره به جايگاه