آشنایی با گروه تفسير پژوهشكده معارف حديثي - صفحه 247

جستجوى رايكانه اى قابل دستيابى نيستند، پژوهشگران با مطالعه اين گونه كتاب ها به اخذ احاديث موجود در آن اقدام مى كنند. تفاسير البرهان، ثعلبى و بغوى از اين دست كتاب هاست.

2 ـ 2 ـ 3 . آمايش و پيرايش

پس از اتمام كارهاى اوليه، تحقيق توسط گروهى ديگر از پژوهشگران با سابقه و آشنا به قرآن و حديث ادامه مى يابد.
آنان، با دسته بندى، بررسى و مطالعه احاديث، اقدام به تشكيل خانواده احاديث تفسيرى مى كنند. از جمله توجهات محققان پژوهشكده در تمامى موضوعات، تشكيل خانواده حديث است. مى دانيم كه تنها با بررسى يك يا چند روايت، نمى توانيم به نظريه درستى دست پيدا كنيم؛ بلكه شايسته است، در هر موضوع مجموعه احاديث هم افق با يكديگر را گردآورى نموده، پس از بازشناسى آنها و آشنايى با نقاط ضعف، قوت، اطلاق، تقييد، عام و خاص و... به يك نظريه دقيق كارشناسى شده دست پيدا كنيم.
اين شيوه، همواره، به عنوان نخستين گام تحقيق، در تمامى آثار حديثى پژوهشكده، مورد اهتمام پژوهشگران بوده است. در گروه تفسير هم، شناخت احاديث سره از ناسره و تبيين روايات به يارى همين شيوه آغاز شده و تاكنون ادامه يافته است. همان گونه كه آيات قرآن داراى ناسخ و منسوخ، محكم و متشابه و... است، روايات ، به ويژه روايات تفسيرى نيز داراى چنين قابليت هايى هستند. بنابراين، براى فهم دقيق و دستيابى به ديدگاه معصومان عليهم السلام در تفسير هر آيه و يا موضوع مربوط به آن، بازشناسى و گردآورى مجموعه احاديث هر موضوع و تشكيل خانواده حديث ضرورى است.
همچنين، اين روش به ما كمك مى كند تا احاديث مجعول و اسرائيليات وارده در متون اسلامى را به راحتى شناسايى و طرد كنيم.
پس از اين مرحله، احاديثى كه مشكلات دلالتى داشته، يا با مسلّمات شيعه سازگار نيست، شناسايى شده و بدين ترتيب، مجموعه احاديث مجعول، اسرائيليات و يا تنش زا از گردونه احاديث تفسيرى جدا مى شوند. حذف احاديث، با احتياط و مشورت هاى لازم با اساتيد راهنما صورت گرفته، تنها در بخش كتابت و عرضه حذف مى شوند و براى كاوش هاى بيشتر در لوح فشرده ذخيره مى گردد.

3 ـ 3 ـ 3 . تنظيم اوليه

در مرحله سوم، تمامى احاديث باقيمانده، طبق آيين نامه تدوين شده، تنظيم مى شوند نخست، احاديث تفسيرى از احاديث ياريگر تفسير جدا شده و سپس در هر بخش، احاديث شيعى از احاديث سنى ممتاز و بر آنها مقدم مى گردند؛ ضمن آن كه در ميان هر دسته، دسته بندى هاى لازم نيز صورت مى پذيرد. آن گاه، احاديث تفسيرى، موضوع بندى شده و پس از آن كه در ذيل هر آيه، احاديث تفسيرى آن تدوين مى گردد، موضوعات و ريز موضوعاتى براى هر دسته از احاديث توسط

صفحه از 252