و در آيات ديگر نيز هجرت بر جهاد مقدم شده است. ۱
براى كسانى كه مى خواهند خود يا دين خود را از زوال حفظ كنند، هجرت يك ضرورت منطقى است. هجرت فرهنگى نيز كه براى جمع آورى روايات و استماع آن است يكى از سيره هاى راويان در سده هاى اول اسلام و عاملى مهم در گسترش دين و فرهنگ اسلامى بود.
ارزش والاى هجرت موجب شد تا مهاجران نيز چونان مجاهدان، داراى ارزش باشند و قرآن كريم به تمجيد از آنان سخن بگويد. در قرآن، مهاجران بر انصار مقدم اند؛ آن گونه كه هجرت بر جهاد مقدم بود؛ از جمله در آيات ذيل:
والذين آمنوا و هاجروا و جاهدوا في سبيل اللّه و الذين آووا و نصروا اولئك هم المومنون حقاً.۲والسابقون الأوّلون من المهاجرين و الأنصار.۳لقد تاب اللّه على النبي و المهاجرين و الأنصار.۴
زندگى امامان، سرشار از اين هجرتهاى اختيارى و يا اجبارى است. اميرالمومنين، امام حسن و امام حسين(ع) به كوفه هجرت كردند. امام سجاد و امام باقر(ع) نيز هجرت اجبارى به شامات داشتند. امام صادق(ع) نيز هجرت اجبارى به كوفه كرد و امام موسى بن جعفر(ع) نيز هجرت اجبارى داشت و مدتها زندانى شد.
امام رضا(ع) و امام جواد و عسكريين(ع) نيز همه به اجبار تن به هجرت دادند. مسلماً هجرت نيز همانند جهاد رنجهايى دارد كه يكى از رنجهاى مهمِروانى و عاطفى آن، غربت و آوارگى است.
فرار حضرت عبدالعظيم و آوارگى او در شهرها دليل بر عدم پذيرش حكومت وقت
1.ر.ك: سوره انفال،آيه هاى ۷۴ - ۷۵؛ سوره توبه، آيه ۲۰؛ سوره حج، آيه ۵۸.
2.سوره انفال، آيه ۷۴.
3.سوره توبه، آيه ۱۰۰.
4.همان، آيه ۱۱۷.
