در كتاب هاى مذهبى, موجود است. ^۱
بدين ترتيب, ابراهيم بن هاشم, پس از سال ها دانش اندوزى, در قم, حرم و آشيانه اهل بيت(ع) و حوزه مهم درسى شيعه, سُكنا مى گزيند و در آن, به ترويج معارف غنى مكتب جعفرى مى پردازد و تحوّلى شگرف را در اين حوزه بزرگ, رقم مى زند.

حوزه هاى درسى كوفه و قم

از آن جهت كه ابراهيم بن هاشم, نقش مهمّى در برقرارى ارتباط بين حوزه هاى قم و كوفه داشته است, لازم است توضيح مختصرى درباره وضعيت اين حوزه ها و نوع برخورد و تلقّى آنها از يكديگر داده شود.
با انتقال مركز خلافت جهان اسلام به كوفه و ورود على(ع) بدين شهر, كوفه به تدريج, چهره اى شيعى به خود گرفت, به گونه اى كه هرگاه مى خواستند به كسى نسبت شيعى دهند, او را كوفى و يا كوفى مذهب مى ناميدند. با بازشدن فضاى سياسى در اواخر عهد بنى اميه و اوايل حكومت بنى عباس و دوران امامت صادقين(ع) , كوفه به عنوان مركز تشيّع, تكاپوى علمى خود را آغاز نمود. نخستين گروه از شاگردان امام باقر(ع) از كوفه بودند كه در رأس آنها, خاندان پُربركت شيعى «اَعْيَن» هستند. نجاشى در كتاب خود مى نويسد كه حسين بن على بن زياد وشّاء, موفّق شد نهصد تن از شاگردان امام صادق(ع) را در مسجد كوفه درك نمايد. بدين گونه, كوفه به عنوان نزديك ترين پايگاه شيعه به چشمه فيّاض اهل بيت (ع) شناخته مى شود و پرچمدار نشر حقايق دينى و علمى مى گردد.
قم نيز اوّلين مركز تشيّع در ايران است كه در قرن هاى سوم و چهارم, يكى از مهم ترين حوزه هاى شيعه در تدريس فقه و حديث به شمار مى رفته است. سابقه حديثى قم به نيمه اوّل قرن دوم هجرى باز مى گردد كه براى نخستين بار, عمران بن عبداللّه قمى و برادرش عيسى بن عبداللّه به خدمت امام صادق(ع) رسيدند و