ابراهيم بن هاشم كوفی - صفحه 97

علّتى كه به موجب آن, قدما به وثاقت ابراهيم و صحيح بودن رواياتش قائل نشده اند, وارد نشدن كلامى از اصحاب, در اين مورد است كه به اين مسئله هم رجاليان متاٌخّر, پاسخ هاى متقن و دقيقى داده اند. ميرداماد در الرواشح, پس از آن كه روايات ابراهيم را از نظر قدما, تالى درجه صحّت مى داند, مى نويسد:
صحيح و صريح در نزد من آن است كه طريق ابراهيمْ صحيح است; چرا كه جلالت و عظمت شاٌن او برتر از آن است كه كسى او را تعديل و توثيق نمايد.
سپس مى افزايد:
بزرگان و نام آورانى همچون: شيخ مفيد و شيخ صدوق و شيخ طوسى, شاٌنشان بالاتر از آن است كه ديگران, آنها را توثيق كنند. ابراهيم نيز كه از موجّه ترين و والاترين بزرگان شيعه است, شايسته آن مقام است و مدح او به عبارت «هو أوّل من نشر أحاديث الكوفيين بقم و هُوَ تلميذ يونس بن عبدالرحمان», تعبير جامعى است. ۱
برخى ديگر نيز گفته اند همان گونه كه برخى مشايخ اجازه, همانند: احمد بن محمد بن حسن بن وليد و محمد بن اسماعيل نيشابورى, در رجال, توثيق نشده اند و با اين حال, حديث آنها صحيح شمرده مى شود; چرا كه گرفته شده از اصول است, از اين رو, حديث ابراهيم نيز به طور قطعْ صحيح خواهد بود. ۲
از عبارات محقّق اردبيلى و محقّق بحرانى نيز برمى آيد كه ابراهيم را از زمره موثّقان مى دانسته اند. ۳ شيخ بهايى از پدر بزرگوارش نقل كرده است كه:
إنّى لأستحيى أنْ لا اَعُدَّ حديثه صحيحاً. ۴
من شرم از آن دارم كه حديث او (ابراهيم) را صحيح ندانم.
علامه بحرالعلوم(ره) در رجال خويش مى فرمايد:
الأَصحّ عندى إنّه ثقة صحيح الحديث. ۵

1.رجال السيد بحرالعلوم, ج ۱, ص ۴۵۱.

2.همان جا.

3.همان, ص ۴۵۳ به نقل از: زبدة المقال, ص ۸۵ (كتاب الصوم).

4.تنقيح المقال, ج۱, ص ۴۰.

5.رجال السيد بحرالعلوم, ج۱, ص ۴۶۲.

صفحه از 102