ابداع احتمال و تمهيد زمينه پاسخگويى به اشكال احتمالى به روايت ، سود مى جويد ، اگر چه آن را حجّت نمى داند و به اين هم تصريح مى كند . ما ابتدا روايت را ـ كه گزارش كردار امام و راوى است ـ مى آوريم :
و بعضى گفته اند : امام صادق عليه السلام از حمام خارج شد و لباس بر تن كرد و عمامه بر سر گذاشت . راوى مى گويد : در زمستان و تابستان هنگام خروج از حمام ، عمامه سر گذاشتن را ترك نكردم . ^۱
اگر چه گزارش صدوق مرسل است و نمى تواند راوى را به ما بشناساند ، اما گزارش كلينى از همين واقعه مستند است و مشخص مى كند كه راوى اين حديث ، سيف بن عميره بوده كه از ثقات راويان شيعه و در گزارش اصلى، جمله اى اضافه هم وجود داشته كه شيخ صدوق آن را نقل نكرده است، اما كلينى آن را نقل كرده است و آن امر امام به راوى به شكل قاعده كلى است :
«هر گاه از حمام بيرون آمدى ، عمامه بر سر بگذار» .^۲
در چنين فضايى است كه مجلسى (ره) چنين بيان مى دارد :
و راوى از عموم لفظ ، استحباب عمامه سر گذاشتن ، بعد از حمام را در تابستان و زمستان فهميده است . و امكان دارد كه اين امر در تابستان واقع شده ، ولى راوى از آن و عموم لفظ ، نيكوتر ، نافع تر و دافع تر بودن آن نسبت به ضرر و زيان در زمستان را فهميده باشد . و از آنجايى كه فهم او نيكو بوده ، لذا راويان ثقه اين مطلب را از او نقل كرده اند وگرنه عمل اصحاب نزد ما حجت نيست . ^۳
آرى با بيان مجلسى (ره) زمينه اشكال بيهوده بودن عمامه بستن در تابستان و تخصيص حتمى حديث به زمستان از ميان مى رود و مجلسى براى پيشگيرى از چنين اشكالى به بيان سرّ فعل راوى مى پردازد و البته آن را حجّت قطعى نمى داند .

3 . قرينه هاى مقامى

در سير دستيابى به قرينه ها ، آگاهى از فضاى مجلس گفتگو بسى مهم است . ما در زمان گفتن يا شنيدن سخن ، اين قرينه ها را مى يابيم و به جهت حجاب حضور ، متوجه اهميت آنها نمى شويم ، اما بعدها و به هنگام بريدن سخن از فضاى صدور خود ، در فهم آنها يا به مشكل نافهمى دچار مى شويم و يا كژ فهمى . مثالهاى متعددى را مى توان در تاريخ حديث چه در حوزه حديث شيعه و چه حوزه حديث اهل سنّت ارائه كرد كه به جهت عدم نقل قرينه هاى