در شرايط امروز, نمى توان ازدواج زودرس كرد; زيرا آموزش در كار است و تخصّصِ شغلى و آزمودگى در يك پيشه و پختگى لازم براى پايه گذارى زندگى خانوادگى تازه در حالى كه عايشه در شش سالگى به خانه پيامبر آمد و پيامبر در نُه سالگى با او هم بستر شد و او نُه سال با پيامبر زيست. ابوبكر بر خواستگارى پيامبر از دخترش عايشه اعتراض كرد; زيرا او برادر پيامبر بود. پيامبر, پاسخ داد كه من برادر دينى تو هستم و عايشه براى من حلال است. به رغم اين كه [حكم جواز] تعدّد زوجات [در حديث], در سياق (يتيمان) آمده است كه نشان مى دهد رعايت كردن [و سرپرستى], از بهره مندى و اقدام, فضيلت بيشترى دارد; ولى اين كار, به دليل همان عموم سبب و خصوص حكم, قانونى عام گشت.
باز, طلاقْ حقّ مرد است كه مى تواند بدون اجازه زن, بدان مبادرت ورزد, به رغم اين كه طلاق دادن از جانب مرد ديوانه و مست و مرد مجبور, پذيرفته نيست. ۱ روزگار امروز نمى پذيرد كه زن را نيمه گواه بگيرند, آن هم به دليل نقصان عقل وى. گرچه اين كار, نسبت به روزگارِ باستان, پيشرفتِ بزرگى شمرده مى شده است. شايد اقتضايِ روزگار كنونى اين باشد كه گامى تند و بلند به سوى جلو برداشته شود; زيرا روح و جوهر اسلام, اين اقتضا را دارد. برخى از محدّثان كوشيده اند شهادت نيمه را به صورتى معقولْ جلوه دهند; زيرا شهادتْ براى دو مرد است و نه يك مرد واحد و شهادت زن, استثناست, نه قاعده. چنان كه نصف ميراث را نسبت به وضع زن در زمان باستان گرفته اند. شايد وضع جديد زن به روزگارِ كنونى خواستارِ قانونى جز آن باشد و اين بر پايه نظام كنونى قرابت و خويشاوندى است.
پس از همه اينها, [بر اساس حديث,] بيشينه اهل دوزخ, زنان اند: «لعن و دشنام بسيار مى دهند و كفران حقّ شوهر و كفران احسان مى كنند. اگر كسى سراسر روزگارْ در
1.ج۸, ص۶۳; ج۷, ص۱۷ و ۱۹; ج۷, ص۴; ج۲, ص۸۰ و ۸۴; ج۸, ص۵۸; ج۷, ص۳۳ و ۳۴; ج۲, ص۹۰; ج۳, ص۲۴; ج۴, ۴۰; ج۹, ص۷۰; ج۶, ص۱۰; ج۶, ص۱۹۳; ج۷, ص۲۲ و ۲۸; ج۴, ص۸۱; ج۴, ص۵۸; ج۳, ص۱۳۲; ج۳, ص۲۵۶; ج۳, ص۲۳۳; ج۷, ص۳۹ و ۴۰; ج۸, ص۱۴۱; ج۲, ص۴۶; ج۲, ص۱۴۹; ج۷, ص۷۷; ج۶, ص۱۸۷.