از نقد سند تا نقد متن(3) - صفحه 21

همه اينها عرف هاى كهنه عربى اند و متفاوت اند با آنچه در زندگى امروز ما باب شده است, مانند: بورس, بانك, حواله جات, پس انداز, اوراق بهادار و…. ۱ ديگر همه احاديث اسب و سمند و نيزه, معناى خود را از دست داده اند; زيرا اينها ديگر وسايل كاربردى نيستند, نه در صلح و نه در جنگ.
مى بينيم كه برخى كسان, از سنّتِ پيامبر, دستاويزى برضدّ نوگرايى ساخته اند. اين دسته, كاربرد افزارهاى كشاورزى را متجاوز از حدّى كه پيامبر(ص) فرمان داده (خيش/ گاو آهن), منع كرده اند. چرا بايد رفتن به جنگ در روز پنج شنبه ناروا باشد, جز اين كه شيوه پيشينيان است؟ آيا شب جمعه, دگرگون ساخته شنبه كليميان نيست؟ اكنون وضع, فرق كرده است. سفر, جز در پايان هفته نيست؟ چرا كه اقتضايِ كارِ سامان يافته هفتگى اين است. وقت نبرد, رازى ناآشكار است. چرا از اين كه همراه قرآن به سرزمين دشمن بروند, نهى شده است؟ آيا از ترس تحريف است؟ ولى اكنون چاپخانه ها انباشته از قرآن اند. يا شايد از ترس رفتار نامناسب و ناخوشايند [با قرآن] است؟ يا شايد نظر به كمبود نسخه هاى خطّى است. ولى امروزه, كتابخانه ها و موزه ها انباشته از اصلِ نسخه هاى خطّى [قرآن]اند. شايد هم واكنشى در برابر كليميان است كه به خاطرِ تشجيعِ سربازان, تورات را در تابوت مى نهادند و با خود به جنگ ها مى بردند. شايد به خاطر احترام قرآن باشد; گرچه قرآن, سخن خدا در علم الهى است و صرفاً حروفى از مركّب, نگاشته بر برگ ها نيست. هرچه درباره سختى سفر گفته شده كه عبارت از كمبود خوراك و آب و جماع است, مربوط به شيوه سفر پيشينيان است, نه سفرهاى آسايش بخش امروزى كه

1.ج۷, ص۱۱۰ـ۱۱۲; ج۷, ص۱۱۷; ج۳, ص۲۰۸ و۱۰۲ و ۱۰۳ و ۹۴ و ۹۶; ج۴, ص۳۷; ج۳, ص۱۳۵; ج۴, ص۹۶ و ۲۱۶ و ۵۹ـ ۶۸; ج۸, ص۲۰; ج۳, ص۱۸۱ و ۲۱ و ۶۴.

صفحه از 3