شد. بعد هم همين كه منع بر طرف شد، ديديم كه همه به جمع و كتابت حديث، اقبال نشان دادند. اگر نياز به حديث وجود دارد و بناست كه در خانه اهل بيت(ع) نروند، خوب طبعا بايد به در خانه ديگران بروند تا ديگران نيازشان را برطرف كنند. نتيجه اين است كه گاهى گرفتار جعل مى شوند.
در مسئله امامت و خلافت هم بخصوص از بنى اميه به اين طرف، داعى بر جعل، زيادتر بود و زمينه جعل هم بيشتر. اين است كه حتما بايد بگوييم در حوزه حديث اهل تسنّن، احاديث مجعول و موضوع از دايره حوزه شيعه زيادتر است؛ ولى باز آنجا هم من معتقدم كه دايره جعل، خيلى وسيع نيست.
فرض كنيد در حوزه اهل تسنّن، فضايلى براى كسانى كه خودشان به آنها علاقه داشته اند، جعل كرده اند. خوب، اين فضايل، چى مى تواند باشد؟ هر چه گفته اند، در كتابها هست؛ تقريبا بخشى از همان فضايلى را كه ما براى اهل بيت(ع) نقل مى كنيم، اهل سنّت براى آنها نقل مى كنند. دوبار كه گفتند، سومى و چهارمى و پنجمى اش ديگر تكرارى مى شود. اصلا مسئله، تاب اين را ندارد كه مثلا كسى بگويد اهل تسنّن، پنجاه هزار حديث در اين موضوع جعل كرده اند. اين اصلا قابل جعل كردن نيست.
مطلبى را از بعضى كتاب هاى سيوطى فهميدم و بعدا ديدم كه واقعيتى است. در طول تاريخ حديث،