به رشته تحرير درآورد. او بعد از شرح مختصرى درباره گروه هاى مختلف واقفى، مى گويد كه احتمالاً اينها گروه هاى جداى يك فرقه نبودند. آنها تنها عقايد مختلفى در مورد معناى حقيقى غيبت [امام ]كاظم(ع) و نقش او درآينده به عنوان قائم، ارائه مى كردند. ۱
محقّق ديگرى كه توجّه مختصرى به اين فرقه نشان داد، مونتگمرى وات است. بيشتر اطّلاعاتى كه توسط او ارائه شده، از دو منبع اخذ شده است: فرق الشيعه ى نوبختى و الفهرست شيخ طوسى. ۲
جاسم حسين، به طور خلاصه، نقش برخى از وكلاى [امام] كاظم(ع) را در به وجود آمدن واقفه بيان نمود. ۳ ژوزف فان اس، هنگامى كه به بررسى رابطه هارون الرشيد و شيعه پرداخت، اطّلاعات اندكى در مورد روش وكالتى كاظم(ع) ارائه كرد و تعدادى از احاديث امامى درباره وكلاى واقفى او را ذكر كرد. ۴
ويلفرد مادلونگ، در نوشته هايش دربارش عقايد شيعيان نخستين درباره «قائم»، اعتقاد واقفيان در زمينه قائم را بررسى كرده است. او تأكيد مى كند كه برخى از عقايد واقفى، بعدها و زمانى كه شيعيان اثنا عشرى، امام دوازدهم را به عنوان «قائم»
1.ر. ك:
W.W.Rajkowski, Early Dhiism in Iraq , unpublished Ph. D thesis, (U. of London SOAS, ۱۹۵۵), pp. ۶۱۶ - ۶۱۸.
2.ر. ك:
M.W.Watt, The Formative Period of Islamic Thought . (Edinburg, ۱۹۷۳), pp.۱۶۰-۱; idem, Sidelights on Early Imamate doctrine , Studia Islamica, ۳۱, (۱۶۷۰), p.۲۹۵.
3.ر. ك:
Jassim Hussain, Occultation of the Twelfth: a historcal badkground (London, ۱۹۸۲), pp. ۸۰, ۱; idem New Lights on the Activities of the Imamities during the time of Musa al-Kazim , Alserat, ۴/iv, (۱۹۷۸), p. ۴۰.
4.ر. ك:
Josef Van Ess, Teologie und Gesellschaft , iii, (Berlin New York, ۱۹۹۲), p.۴۰.
