ادّعايى در تاريخ ايدئولوژى شيعى چيز جديدى نبود. شيعيان، كاملاً با اعتقاد به غيبت آشنا بودند و به نظر مى رسد كه اين عامل، پذيرفته شدن اعتقاد به واقفه توسط تعداد زيادى از آنان را تسهيل كرده باشد.
بنا به نظر نوبختى، عبداللّه بن سبا، يكى از غُلات شيعه در محفل على بن ابى طالب(ع)، اوّلين شيعى اى بود كه آراى مشابهى را [در مورد غيبت على(ع) ]ارائه كرد. هنگامى كه على(ع) از دنيا رفت، عبداللّه ادّعا كرد كه او هنوز زنده است و تا زمانى كه او به اين جهان بازگردد و با عصاى خود، عرب ها را براند، نخواهد مُرد. ۱ پيروان عبداللّه، معتقد بودند كه على(ع) در آسمان هاست. رعد، صداى او و برق، شلاّ ق اوست. آنها عادت داشتند كه هنگام شنيدن صداى رعد بگويند: «السلام عليك يا أميرالمؤمنين!». ۲
گروه مشابه ديگرى شهادت حسين بن على بن ابى طالب(ع) در كربلا را نفى كردند. ۳ آنها معتقد بودند كه او مانند مسيح به آسمان ها پرواز كرده است. ۴ آنان به عنوان شاهدى بر مدّعاى خود، اين آيه از قرآن را ارائه مى كردند:
و لن يجعل اللّه للكافرين على المؤمنين سبيلاً.۵
بنا بر اين [معتقدند] قتل حسين(ع) واقعاً رخ نداده است. ۶ شيخ مفيد، اين گروه
1.فرق الشيعة، ص ۱۹.
2.محصّل أفكار المتقدّمين و متأخّرين من العلماء و الحكماء والمتكلّمين، فخرالدين محمد بن عمر الرازى، قاهره، بى تا، ص ۲۴۲ ؛ اعتقادات فرق المسلمين والمشركين، فخرالدين محمّد بن عمرالرازى، ويراسته على سامى النشار، بيروت، ۱۴۰۲ق / ۱۹۸۲م، ص ۵۳. براى اطّلاعات بيشتر درباره ابن سبأ، ر. ك:
M.G. S. Hodgson, AbdAllah b , E۱۲, i, p. ۵۱.
3.او در سال ۶۸۰م/۶۱ق، در كربلا توسط عمّال بنى اميه به شهادت رسيد. ر. ك:
Veccia Vaglieri, al-Husayn b.Ali b. Abi Talib , E۱۲, iii, pp. ۶۰۷- ۶۱۵.
4.براى صعود مسيح به آسمان، ر. ك: آل عمران، آيه ۵۵ و نساء، آيه ۱۵۷ ـ ۱۵۸.
5.نساء، آيه ۱۴۳.
6.مسند الامام الرضا(ع)، على بن موسى الرضا، جمع آورى توسط عبدالمجيد عطاردى، تهران، ۱۳۰۲ش، ۱۹۷۲م، ج ۲، ص۵۰۳ ـ ۵۰۴.
