دودستگی شيعيان امام كاظم (ع) و پيدايش فرقه «واقفیه» - صفحه 171

مساوات را بر روى زمين برپا خواهد كرد، كاظم(ع) است.
به همين دليل، هنگامى كه كاظم(ع) از دنيا رفت، يحيى بن خالد برمكى، وزير عبّاسيان، فرمان داد تا اعلام كنند كه موسى كاظم(ع) كه شيعيان (رافضيان) مدّعى اند قائم است و نخواهد مُرد، از دنيا رفته و آنان مى توانند بيايند و جسد او را مشاهده كنند. ۱
اگرچه هويت و تعداد اين اشخاص [كه جنازه امام را رو?ت كردند ]مشخّص نيست، ولى بايد تعداد قابل توجّهى از مردم بوده باشند؛ چرا كه حكومت با به نمايش گذاشتن جسد امام بر روى پل بغداد براى سه روز ـ كه جهت اقناع مردم در مورد مرگ ايشان انجام شد ـ تشييع جنازه او را به تأخير انداخت. ۲
تمام واقفيان در اين اعتقاد كه موسى كاظم(ع) غايب شده و روزى براى انجام وظايف، قائم بازخواهد گشت، متفق القول بودند؛ امّا آنان در مورد فناپذيرى امام و وظيفه على الرضا(ع) كه قبلاً توسط تعدادى از شيعيان به عنوان امام جديد شناخته شده بود، با يكديگر اختلاف داشتند.
برخى از فرقه شناسان، به اين اختلاف اشاره كرده اند. از اين گزارش ها مى توان فهميد كه تعداد زيادى از واقفيان بر اين گمان بودند كه كاظم(ع) وفات نيافته است. [به باور آنان] او از زندانى كه عبّاسيان او را در آن جا نگه مى داشتند، خارج شده و پس از آن، كسى او را نديده است. امّا خليفه هارون الرشيد، اين مسئله را تكذيب كرد و اعلام كرد كه كاظم(ع) از دنيا رفته است. اين شيعيان، روايتى را منتشر كردند كه بر اساس آن، صادق(ع) از دنيا رفته است و روايتى را منتشر كردند كه بر اساس آن، صادق(ع) گفته بود كه اگر سرِ كاظم(ع) به سوى شما پرتاپ شود شما نبايد مرگ او را باور كنيد، چرا كه او قائم است. ۳

1.مقاتل الطالبيين، ابوالفرج على بن الحسين الإصفهانى، ويراسته احمد صقر، قاهره، ۱۳۴ش / ۱۹۴۹م، ص ۵۰۵ ؛ الإرشاد، المفيد، ص ۴۵۶.

2.عمدة الطالب فى أنساب أبى طالب، ابن العنابة ـ احمد بن على الحسينى، بيروت، بى تا، ص ۲۶.

3.فرق الشيعة، ص ۸ ـ ۶۷ ؛ المقالات والفرق، ص ۹۰ ـ ۸۹ ؛ الفصول المختارة، مفيد، ص ۲۵۴.

صفحه از 194