«ممطوره» مى نامند. ۱ اين نام، يكى ديگر از نام هاى واقفه بود و معناى آن را در ادامه مقاله توضيح خواهيم داد. به نظر مى رسد كه شكّ اين گروه براى مدّت زيادى پابرجا نمانده باشد. بنا به نظر ناشى منتسب (جعفر بن حرب)، اكثر اين شكّاكان، بعدها مرگ كاظم (ع) را پذيرفتند و به شيعيان رضا(ع) پيوستند. بقيّه آنان از شكّشان دست برداشتند و تصميم گرفتند تا به واقفه بپيوندند. ۲
ظاهراً ابعاد انشقاقى كه توسط واقفه به وجود آمد، بسيار عظيم تر از آن باشد كه عموماً پذيرفته شده است. طوسى در كتاب خود به نام 54 تن از واقفيانى كه خود از شاگردان كاظم(ع) بودند، اشاره مى كند. اين تعداد، تقريباً يكْ پنجمِ كلّ شاگردان امام است كه طوسى تعداد آنها را در كتاب خود آورده است. ۳ واقفيان، حتّى موفّق شدند كه ابراهيم پسر كاظم(ع) را به درون فرقه هاى خود، جذب كنند. ۴ اگرچه مطابق با اكثر منابع، كاظم در ميان پسران خود، تنها يك پسر به نام ابراهيم داشت، عمرى و ابن عنبه، دو نسب شناس [معروف]، در ميان پسران كاظم(ع) از ابراهيم اصغر و ابراهيم اكبر نام برده اند. ۵ به همين دليل، ما نمى توانيم با قاطعيت بگوييم كه آيا ابن ابراهيم بن موساى واقفى، همان استاندار خونريز يمن، منصوب ابوالسراياى شورشى و بعد از آن مأمون بود يا نه. ۶
هيچ يك از آثار واقفه به دست ما نرسيده است. تنها طوسى تعداد زيادى از احاديث واقفه را در كتاب الغيبة به منظور نقد آنان، نقل مى كند. اين 41 روايت از كتاب
1.الملل والنحل، الشهرستانى، ص ۱۴۵ ؛ محصّل، ص ۲۴۳.
2.المسائل، ص ۴۷ ـ ۴۸.
3.رجال الطوسى، محمّد بن حسن الطوسى، ويراسته: محمّدصادق بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق / ۱۹۶۱م، ص ۳۴۲ ـ ۳۶۶.
4.الكافى، ج ۱، ص ۳۸۰.
5.المجدى في أنساب الطالبيين، على بن محمّد النسّابى العمرى، ويراسته مهدى دامغانى، قم، ۱۴۰۹ق / ۱۹۸۸م، ص ۱۲۲ ؛ عمدة الطالب، ص ۲۳۱.
6.ر. ك: تاريخ الرسل و الملوك، محمّد بن جرير طبرى، ويراسته ام جى گوج اتال، ليدن، ۱۸۷۱ ـ ۱۹۰۱، ج ۳، ص ۹۸۷ ـ ۹۸۸ و نيز ص ۹۵۵ ـ ۹۵۶.
