دودستگی شيعيان امام كاظم (ع) و پيدايش فرقه «واقفیه» - صفحه 178

از آتش ساخته شده بود، نواختند». ۱
ديگر وكيل واقفى، ابوالفضل زياد بن مروان بن قندى، يكى از موالى (آزاد شدگان) بنى هاشم بود. ۲ گفته مى شود او هفت هزار دينار از اموال كاظم(ع) را پس از مرگ او به نفع خود، مصادره كرد. ۳ همچنين درباره منصور بن يونس قرشى نيز گزارش شده پولى را كه توسط كاظم(ع) به او سپرده شده بود و مقدار آن، توسط منابع ضبط شده، تصاحب كرده است. ۴ در كنار على بن ابى حمزه، وكيل كوفى ديگرى به نام حيّان سراج نيز از واقفيان بود. ۵ او پول هايى را كه به نفع خود مصادره كرده بود، براى خريدن خانه هاى گران قيمت و انعقاد قراردادهاى تجارى متعدّد مصرف كرد. او تنها قبل از مرگش تمام دارايى ها را به وارث كاظم(ع) تحويل داد. ۶ برخى از وكلا، اگرچه در ابتدا از پيروان واقفه بودند و پول هاى امانتى را نزد خود نگه داشتند و آنها را به رضا(ع) تحويل ندادند، ليكن بعدها توبه كردند و آن را به او برگرداندند. بنا به نقل حسن بن على بن فضال، دانشمند فَطَحى مذهب مشهور ـ كه داماد احمد بن ابى بشر

1.دلائل الإمامة، محمّد بن جرير بن رستم الطبرى الشيعى، نجف، ۱۳۸۳ق / ۱۹۶۳م، ص ۱۸۸؛ مناقب آل أبى طالب، محمّد بن على ابن شهر آشوب، بيروت، ۱۴۰۵ق / ۱۹۸۵م، ص۳۳۷. براى يافتن شكل ديگرى از اين حديث، ر. ك: اختيار معرفة الرجال، ص ۴۰۳ ـ ۴۰۴.

2.در مورد او، ر. ك: الفهرست، الطوسى، ص ۱۴۶ ؛ رجال النجاشى، ص ۱۲۲ ؛ رجال ابن داوود، ص ۴۵۴.

3.اختيار معرفة الرجال، ص ۴۶۷ و ص ۴۹۳ ؛ عيون أخبار الرضا(ع)، ابن بابويه، ص ۲۵ ـ ۲۶ و ۹۱ ؛ علل الشرائع، ص ۲۳۵ ـ ۲۳۶، الغيبة، الطوسى، ص ۴۲ ـ ۴۳.

4.اختيار معرفة الرجال، كشى ص ۴۶۸ ؛ رجال النجاشى، ص ۲۹۴ ؛ رجال ابن داوود، ص ۵۰۷.

5.قرب الإسناد، عبداللّه بن جعفر القمى الحميرى، ويراسته مؤسسة آل البيت(ع) لاحياء التراث، قم، ۱۴۱۳ق / ۱۹۹۲م، ص ۳۵۱ ؛ اختيار معرفة الرجال، ص ۴۵۹. كشّى فرد ديگرى به نام حيان سرّاج را نام مى برد كه در زمان صادق(ع) زندگى مى كرد، امّا واقفى نبود، بلكه كيسانى بود و معتقد بود كه محمّد بن حنفيه هنوز زنده است(ص ۳۱۴ ـ ۳۱۶). به نظر مامقانى، اين دو نفر، دو فرد كاملاً متفاوت اند. او معتقد است كه احتمالاً نام آن كه واقفى است، به جاى حيان، حنان باشد (ر. ك: تنقيح المقال، ج ۲، ش۳۴۸۰ ـ ۳۴۸۱).،

6.اختيار معرفة الرجال، ص ۴۵۹ ـ ۴۶۰.

صفحه از 194