نگاشته است. ^۱
پس به طور كلّى مى توان گفت: علّت و انگيزه نگارش اين كتاب، الموضوعات ابوالفرج ابن جوزى است كه در دو جلد، شمارى از احاديث را جعلى و موضوع دانسته و پس، علما بر آن، اشكال كرده اند و گفته اند برخى احاديث، اصلاً ساختگى نيستند و لذا الموضوعات را همراه با اشتباه و تساهل شمرده اند. سيوطى نيز آن را مورد بازنگرى قرار داده و احاديث غير موضوع را با آوردن طُرُق ديگر روايت و ردّ دلايل ابن جوزى، ضعيف يا حتّى حَسَن و صحيح دانسته است.

«الموضوعات» چگونه كتابى است؟

از آن جا كه النكت البديعات، دوباره نگرى شده الموضوعات است، مناسب مى نمايد كه كمى بيشتر درباره آن بدانيم. الموضوعات، نوشته ابوالفرج عبدالرحمان بن على، معروف به ابن جوزى (م 597ق) است كه در آن، ابن جوزى، قبل از ورود به اصل بحث مقدّمه اى نسبتاً طولانى در چهار باب آورده است. در باب اوّل، مطالبى در مذمّت و نكوهش دروغ آمده و باب دوم، درباره حديث «مَنْ كَذِبَ عليّ... » از پيامبر(ص) توضيحاتى آمده است. در باب سوم به نقد و بررسى رجال حديث و سند، توصيه شده و در باب چهارم، مباحث كتاب ذكر شده كه در پنجاه باب آمده است و مؤلف، تعبير «كتاب» را براى هر باب به كار برده است.
پس از آن، در مقدّمه اى 180 صفحه اى به اوّلين «كتاب» از باب التوحيد مى پردازد، به اين ترتيب كه پس از نقل كامل هر روايت نظر خود و ديگر بزرگان و علماى قبل از خود يا هم عصرش را با ذكر علّت و عيب حديث مى آورد راوى مورد نظر را از ديدگاه ديگر رجاليان، نقد مى كند. الموضوعات، به تحقيق، عبدالرحمان محمّد عثمان، در سه جلد در 284، 306 و 4240 صفحه به چاپ رسيده است.
امّا همان طور كه گفته شد، بسيارى به «ابن جوزى» خُرده گرفته اند همه احاديثى كه در كتابش آورده، جعلى و موضوع نيستند ؛ بلكه حتّى برخى تا درجه صحيح هم مى رسند، از جمله، ابن صلاح و