بررسی روش كتاب «الموضوعات في الآثار و الأخبار» - صفحه 158

روش كار مولف

الف. در محدوده فضايل و مثالب، از كتاب هاى مورد نظر خويش، از بين احاديث موضوع به نظر خودش [در كتب شيعه و عامه] نمونه هايى را به نقد كشيده است. در خلال كار، معيارهايى را براى نقد متن يا سند به طور ضمنى ارائه مى دهد؛ اما ملاك ارزيابى، مبناى ترتيب و تبويب نيست و از يك زاويه بسيار خاص و محدود ـ كه توضيح داده مى شودـ به احاديث نگاه شده است. مى توان گفت كه اين كار در مقايسه با كارى مثل الأخبار الدخيلة، بسيار محدودتر و از منظرى تنگ تر انجام شده است.
ب. در اين اثر، نقد سندى و متنى به هم آميخته است؛ به اين صورت كه در دو بخش جداگانه در مثالب و فضايل از چند كتاب خاص مورد نظر مؤلف رواياتى آورده شده و ذيل هر روايت به موارد مختلفى از قبيل اشكال سندى، اشكال مصدرى، اشكال متنى از جنبه هاى مختلف اشاره شده است. در هر يك از دو بخشِ مربوط به مثالب و فضايل، در پايان بررسى كتب شيعى، نمونه هايى نيز از كتب اهل سنت آورده شده كه البته مشتمل بر نقد جزئى و دقيق نيست و فقط نگاهى گذرا به آنها شده است. فقط از
اين جهت كه اثبات شود اين ناهنجارى ها در كتب حديثى اهل سنت از كتب حديثى شيعه بيشتر است.
ج. اين اثر علاوه بر ارائه معيارهاى نقد حديث، به صورت ضمنى، مشتمل بر ريشه يابى و تحليل عوامل وضع و جعل نيز هست كه در قسمت ريشه يابى عوامل جعل در همين پژوهش گزارشى از اين موارد آمده است. ۱
و. ايشان نشانى روايات را نه از منابع و كتب مورد نظر خودش و نه از جوامع روايى، مشخص نمى كند. در اين پژوهش سعى شده است كه روايات مورد بحث حتى الامكان از جوامع روايى، مأخذدهى شوند.

1.ر. ك: همان، ص ۲۹.

صفحه از 188