دلايل مخالفان

آنان مى گويند: به حديث از اين جهت كه اطمينان نداريم كه عين لفظ رسول اللّه در
آن ذكر شده باشد، نمى توان استشهاد كرد. اين عدم اطمينان به خاطر دو چيز است:
اول، اين كه راويان، نقل به معنا را جايز شمرده اند. از اين رو، مى بينيم كه يك واقعه در زمان پيامبر(ص) رخ داده، ولى به الفاظ مختلفى نقل شده است؛ مانند اين حديث: «زوجتكها بما معك من القرآن» كه در روايات ديگر به صورت «ملكتكها بما معك من القرآن» و «خُذها بما معك من القرآن» و «امكنّا كها بما معك من القرآن» آمده است. در حالى كه پيامبر خدا(ص) يقيناً همه اين الفاظ را به كار نبرده و حتى يقين نداريم كه برخى از آنها را فرموده باشد. چه بسا ايشان الفاظى مشابه الفاظ ياد شده را فرموده و راويان، مراد و منظور حضرت را نقل كرده اند، نه عين لفظ ايشان را؛ چرا كه مطلوب همان معناست، نه لفظ.
مخالفان در ادامه گفته اند كه راويان، متكى به حفظ بوده و احاديث را به وسيله كتابت ضبط نمى كرده اند و در ميان راويان، ضابط كسى بوده كه معنا را ضبط و حفظ مى نموده و ضبط لفظ، به ويژه الفاظ طولانى، بسيار بعيد بوده است.
دوم: اين كه در بسيارى از روايات حديثى، «لحن» رخ داده است. ^۱ زيرا بسيارى از راويان در محيط عربىِ خالص نشو و نما نكرده و فطرتاً عرب نبوده اند، بلكه آنها عربى فصيح را از طريق علم نحو فرا مى گرفتند.