در زندان مقتدر عباسى بوده، ۱ كه اين امر مسئوليت ابن همام را دو چندان مى كرده است. جناب حسين بن روح از زندان، توقيع ناحيه مقدسه(ع) را در سال 312 براى محمّد بن همام فرستاده است كه در آن، حضرت از شلمغانى بيزارى جسته و او را لعن كرده اند. ابن همام اين توقيع را براى تمامى شيوخ شيعه خوانده و نسخه هايى هم از آن را براى شيوخ شيعه ـكه در شهرهاى دوردست مى زيسته اندـ ارسال مى دارد. بدين ترتيب، اماميه بر بيزارى جستن از شلمغانى اتفّاق نظر مى يابند. ۲
اين تلاش ها قهراً تمام انديشه و فكر محمّد بن همام را به خود اختصاص داده، فرصتى براى وى باقى نمى نهاد. با كشته شدن شلمغانى در سال 323، زمينه نشر حديث از هر جهت براى محمّد بن همام فراهم آمده، لذا تلعكبرى در همين سال از وى حديث شنيده است.
تلعكبرى در دهليزِ ۳ منزل محمّد بن همام، به پيشنهاد ابن همّام از صحبت محمّد، خدمتكار امام حسن عسكرى(ع) بهره مند شده، ماجراهاى جالبى را از حيات آن حضرت از او مى شنود. ۴ اين ماجرا نزديكى تلعكبرى را به ابن همّام مى رساند از اين مطلب، ترجمه حال محمّد بن همام هم برداشت مى گردد. پدر ابن همام دست خطى از امام حسن عسكرى(ع) دريافت داشته كه حضرت سلامتى فرزند وى را در شكم مادر به وى بشارت مى دهد. ابن همام اين دست خط مبارك را به تلعكبرى نشان مى دهد. ۵
1.سير اعلام النبلاء، ذهبى، چاپ مؤسسة الرسالة، ج ۱۵، ص ۲۲۳ به نقل از تاريخ الامامية، ابن ابى طى؛ تاريخ اسلام، نگارش همو، تحقيق: عمر عبدالسلام تدمرى، ج ۲۴، ص ۱۹۱؛ لسان الميزان، ج ۲، ص ۵۲۳.
2.الغيبة، ص ۴۰۸ ـ ۴۱۲.
3.كلمه دهليز به معناى دالان است؛ ولى دهليز در آن زمان به معنايى شبيه معناى واژه بيرونى به كار مى رفته است (ر. ك: نشوار المحاضرة، تحقيق: گورگيس عواد، ج ۲، ص ۳۱۳، حاشيه محقّق كتاب).
4.دلائل الامامة، ص ۴۲۸؛ الغيبة، ص ۲۱۵؛ رجال الطوسى، ص ۴۴۴.
5.رجال النجاشى، ص ۳۸۰.
