1. بررسى و نقد قاعده اوّل ابن قيم در وضع شناسى حديث، يعنى «گزافه گويى»
الف. بررسى و نقد معيار و قاعده
ابن قيم از صفحه 44 تا 50، يازده حديث را ذيل عنوان «گزافه گويى هاى زشت و بى مزه» ۱ ، ۲ موضوع اعلام مى كند.
1. معيار بى فايده
كسى كه به معرفى پارامترى كلى به نام «گزافه گويى» در شناسايى حديث موضوع مى پردازد، بايد دقيقاً روشن كند كه مقصود وى از گزافه گويى چيست؟ مسلماً اگر در تشخيص و اجرا به خطا نيفتاده باشد و تكيه بر اصول عقلى و مستحكم زده باشد، ديگران نيز دلايل وى را خواهند پذيرفت. به تعبير ديگر، بايد معيارى كه براى شناسايى عرضه مى شود، قدرت منع كنندگى داشته باشد و هرچه بيشتر منع كند، مفيدتر و كاربردى تر است. اين معيار، نبايد با همه توجيهات و تعليل هاى همگون و هم ساز باشد. تكيه بر گزافه گويى در شناسايى، نوعى كيفى و با ابهام سخن گفتن است؛ چون با همه موارد مشابه قابليت همسازى دارد. به سخن ديگر، يكى از دلايلى كه معيارى از غيركاربردى
1.المنار، ص ۵۰.
2.ناديده گرفتن ملاك هاى علمى و در زمينه علم، از ارزش ها سخن گفتن و پاى خوب و بد، مقيد و غير مفيد و امثالهم را به ميان كشيدن، ارزش علمى كار را كاهش مى دهد؛ مسأله تشخيص خوب و بد ، بلكه تمامى دستورهاى اخلاقى از مواردى است كه علم درباره آن هيچ اظهار نظرى ندارد.
