نقد و بررسي قواعد وضع شناسي در «المنار» ابن قيم (1) - صفحه 105

شخصيت علمى ابن قيم

او از لحاظ علمى، شخصيتى جامع الاطراف و ذوفنون قلمداد شده است، زيرا به عنوان نمونه در تصوف، كتاب مدارج السالكين و در فقه و سيره، كتاب زاد المعاد و در تاريخ، كتاب مفتاح دارالسعادة و در تفسير، تفسير ابن قيم و... ۱ را نگاشته است. ۲

آرا و روش هاى ابن قيم در وضع شناسى حديث

جايگاه و نقش ابن قيم در حديث پژوهى

ادعاى اهل سنت اين است كه ابن قيم، حديث پژوهى توانا و كارآمد ۳ است زيرا اولاً، توانسته است در شناسايى احاديث موضوع، برخلاف شوه گذشتگان كه از بحث سندى و محور قرار دادن آن در تنظيم، نتيجه گيرى، شناسايى و قضاوت نهايى سود مى بردند، طرحى نو درافكنده و معيار، ملاك و قاعده را اصل قرار داده با تكيه بر آن به شناسايى اين سرى احاديث بپردازد. ثانياً، به معيارها و ملاك هايى معتبر استناد جويد. ثالثاً: در تطبيق

1.منطق صورى، ص ۳۸: ابن قيم شاگرد و پيرو ابن تيميه در كتاب مفتاح دارالسعادة شرحى در حرمت فن منطق نوشته و حتى آن را برهم زننده اذهان نيكو و تباه سازنده فطرت انسان دانسته و در ذم آن گفته است: واعجبا لمنطق اليونان، كم فيه من افك و من بَهتان، مخبطُ لجيّد الاذهان، و مفسد لفطرة الانسان. وى در اين زمينه پيرو استاد خود ابن تيميه است كه در كتاب نصيحة اهل الايمان في الردّ على منطق يونان و در كتاب نقض المنطق در اثبات بى حاصلى منطق سخن رانده است. كتاب اوّل را سيوطى تلخيص كرده و با تصحيح على سامى النشار با اصل كتاب در يك جلد منتشر شده و كتاب دوم را محمّد بن عبدالرزاق حمزه و سليمان بن عبدالرحمن الصنيع تصحيح كرده اند و در سال ۱۳۰۷ق، در مصر به چاپ رسيده است.

2.زين الدين ابو الفرج بن رجب و شمس الدين محمّد نابلسى از شاگردان نامدار ابن قيم هستند و خود ابن قيم معاصر مفسر و تاريخ نويس اهل سنت، عمادالدين ابوالفداء اسماعيل بن كثير القرشى الدمشقى (۷۴۴ ـ ۷۰۰ق) و شاگرد ابن تيميه است و با وى از ۷۱۲ ق، تا ۷۲۸ق، همراهى داشته است. براى اطلاعات بيشتر درباره وى ر. ك: ابن قيم الجوزية، عصره و منجهه و آراو? في الفقه و العقايد و التصوف، شرف الدين عبدالعظيم عبدالسلام، ۱۳۷۶ق، قاهره.

3.المنار، مقدمه، عبدالفتاح أبو غُدّه از او با عنوان «امام» ياد مى كند.

صفحه از 127