تفاسير روايی قرن يازدهم هجری - صفحه 248

يكى به نام «اللّوامع النّورانية» كه در سال 1096 نگاشتن آن را به پايان رسانده است و ديگرى «اللّباب» كه مختصرى است از كتاب «الشهاب» قاضى قضاعى شافعى (كه شامل 1000 حديث نبوى است) و محدّث بحرانى، رواياتى از آنها را كه در شأن امام على و ائمه(ع) بوده، استخراج كرده و آن را «اللّباب المستخرج من كتاب الشّهاب» ناميده است.
محقّق تهرانى، از هر دو تفسير ياد كرده است و چنانكه پيش از اين نيز اشارت شد، مؤلف در «الهداية القرآنية» از اين دو كتاب نام برده است. ۱

12 ـ مقدمه تفسير «مرآة الأنوار و مشكاة الأسرار»

اين مقدّمه، نوشته ابوالحسن بن محمّد طاهر عاملى، در گذشته 1138 هجرى است و اگر چه در اوايل قرن دوازدهم نوشته شده، ولى چون به عنوان مقدمه تفسير برهان شناخته شده و به عنوان بخشى از آن چاپ و منتشر مى شود، به انگيزه تكميل بحث، به معرفى آن مى پردازيم.
اين مقدمه، خود داراى چند مقدمه، مقاله و خاتمه است كه بحثهايى را درباره قرآن، در خود جاى داده است؛ از جمله اين كه: قرآن بطون، و آياتش تأويل دارد، و اين بطون و تآويل، درباره ائمه است؛ ارتباط ظاهر آيات با بطون آن؛ اثبات اين كه ايمان به بطون قرآن، همانند ايمان به ظاهر آن واجب است؛ اين كه علم تأويل، تنها نزد ائمّه است؛ و نيز منع از تفسير به رأى.
در مقدّمه سوم كه در بيان تأويلات رسيده از ائمه معصوم است، به تأويل كلماتى از قرآن به ترتيب الفبايى و به شيوه كتابهاى لغت دست زده است كه از واژه «أب» آغاز كرده، به واژه «يد» پايان مى دهد و در مجموع، به بيش از 1200 كلمه اشارت مى كند و در خاتمه، به تأويل حروف مقطّعه مى پردازد.
منابع و مآخذ اين تأويلات
آنچه مهم است اين است كه نويسنده سعى دارد تمام تأويلات را به اخبار رسيده از

1.الذريعة، ج۱۸، ص۲۸۱ و ج۲۵، ص۱۸۸

صفحه از 262