استنادٌ لاهل الرّشاد

مطلب هفتم : حديث اصول كافى مروى از حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام

بدان در كتاب مستطاب « اصول كافى » ^۱ مرويست : حضرت اميرمؤمنان عليه السلام فرمودند : « اذا حُدِّثْتُم بحديثٍ فأَسْندوهُ الى الذى حَدَّثكم به ، فإن كان حقّ فعليكُم وإن كان كذبٌ فعليهِ » ، يعنى : چون حديث مى گوئيد آن را نسبت بدهيد به كسى كه به شما خبر داد اگر حق است پس ثوابش براى شماست و اگر دروغ است براى اوست عقابش .
و در كتاب مذكور ^۲ در باب عقل و جهل از حضرت صادق عليه السلام مرويست كه فرمودند : « اياكم والكذب المفترع » .
قيل : وما الكذب المفترع ؟
قال عليه السلام : « من يحدثك الرجل بالحديث فتتركه وترويه عن الذى حدّثك عنه » .
يعنى : « از كذب مفترع بپرهيزيد » .
عرض كردند : آن كدام است ؟
فرمودند : « كسى از براى تو حديثى مى گويد و تو از آن حديث كننده روايت نمى كنى و از آنكه روايت كرده است روايت مى نمائى » .
و مرحوم آخوند در شرح حديث فرمود : شايد « مفترع » از فرع باشد به معنى علو ^۳ .
و در كتاب « نهايه » ^۴ است : فرع كل شى ء اعلاه والفراع ما علا من الارض وارتفع .
يعنى : راوى مى خواهد از محدث اعلاى روايت كند و محدث خود را بگذارد بلا واسطه و آن دروغ بلند است .

رحم اللّه يونس ! » ¹ .
دوم : حضرت امام حسين عسكرى عليه السلام از ابا جعفر جعفرى كتاب « يوم و ليله » يونس را گرفتند و فرمودند : « هذا دينى و دين آبائى كلّه وهو الحقّ كلّه » ² .
و ديگرى كتاب « يوم و ليله » محمد بن ابى عمير مولى ازدى است كه خدمت موسى بن جعفر عليهماالسلام شرفياب شده بود و چهار كتاب تصنيف كرد از آن جمله كتاب « يوم و ليله » است ، و شيخ طوسى عليه الرحمه فرمود : هو اوثق الناس عند الخاصة والعامة وانسكهم نسكاً واورعهم واعبدهم . وادراك خدمت سه نفر از ائمه را نمود و چهار سال در حبس مأمون بود و خواهرش از براى خوف قتل تمام كتابهايش را دفن كرد و تلف شد ³ .
و ديگرى فضل بن سليمان بغدادى كاتب منصور و مهدى است ، و از دو امام اخبار بسيار روايت كرد ، و او راست كتابى بدين اسم .
و ديگرى ابو عبداللّه صفوانيست كه با قاضى موصل مباهله كرد و روى قاضى سياه و دست وى منتفخ شد و وى نيز صاحب كتاب « يوم وليله » است ⁴ .
وديگرى محمد بن مسعود بن محمد بن عياش است ، و در حق وى گفته اند : هو جليل القدر واسع الاخبار بصير بالرواية ⁵ .
و ناقلى گفت : شايد جهت تسميه اين كتاب براى آن باشد : هر خبرى و روايتى كه بر ايشان در روز و شب عرضه مى داشتند ضبط مى فرمودند و قيد مى كردند .
گويا وجه اول اوجه باشد .