پس به عبارت ديگر : عيال موجب فقر است چنانكه قلّت آن موجب غنى مى شود .
و در مثل عرب است : « العيال ارضة المال » ^۱ .
عرض كردم : زياد نمائيد اى فرزند رسول خدا .
فرمود : « پدرم مرا خبر داد از جدم از پدرانش از اميرمؤمنان عليه السلام كه فرمودند : كسى كه به صفت عجب متّصف باشد هلاك مى شود » .
عرض كردم : زياد كن اى فرزند رسول خدا .
فرمود : « پدرم مرا خبر داد از پدرانش از اميرمؤمنان عليه السلام فرمود : كسى كه يقين كند به خلف هرآينه امساك در سماحت و جودت و عطاء نمى نمايد » .
و مراد از خلف بتحريك مال است و در فقره دعاء نقل شده است : اللهم اعط كلّ منفق خلفاً ^۲ ، مراد مالى است كه عوض داده شوند به آنچه منفق انفاق كرده است ، چون منفق ملاحظه فقر را مى نمايد لهذا در عطا امساك مى نمايد ، پس در صورتى كه مالى داشته باشد به ملاحظه ترسيدن از فقر و فاقه بدل مى كند .
عرض كردم : زياد نمائيد اى رسول خدا .
فرمود : « پدرم مرا خبر داد از جدم از اميرمؤمنان عليه السلام كه فرمودند : كسى كه عافيت مادون خود را خواست از فوق خود سالم است » .
پس حضرت عبدالعظيم عليه السلام عرض كرد : مرا كفايت است .
و حديث تمام شد .
مخفى نماناد كه : اين كلمات قصار و فقرات حسان از لئالى ودرر منضوده حضرت شاه ولايت عليه السلام است كه در « نهج البلاغه » وغيره با شروح كثيره ديده شده است ، و حضرت جواد عليه السلام براى جناب عبدالعظيم عليه السلام وقتى كه اشاره مى نمود با كمال ادب و تواضع بيان مى فرمودند تا آنكه عرض نمود : كافيست مرا ، و خوب است بر اين نصايح سودمند

خلاصه حضرت عبدالعظيم عليه السلام فرمودند : عرض كردم : زياد فرمائيد .
فرمود : « پدرم مرا خبر داد از جدم از پدرانش از اميرمؤمنان عليه السلام كه : تدبير پيش از عمل تو را از ندامت ايمن مى كند » ، اشاره است به اينكه انسان بايد عاقبت عمل خود را ملاحظه كند .
عرض كردم : زياد نمائيد .
فرمود : « پدر من مرا خبر داد از جدم از پدرانش از اميرمؤمنان عليه السلام فرمودند : كسى كه به زمان وثوق برساند مصروع مى شود » .
عرض كردم : زياد فرمائيد اى فرزند رسول خدا .
فرمودند : « پدرم مرا خبر داد از جدم از پدرانش از اميرمؤمنان عليه السلام كه فرمودند : هلاك مى شود كسى كه به رأى خود مستغنى شود » .
داعى در « مجمع البحرين » ^۱ ديده است اين عبارت را به اين قسم : « خاطَرَ بنفسه من استَغْنى برأيه » ^۲ و« بئس الخطر لمن ^۳ خاطر اللّه بترك طاعته » ^۴ ، و اين فقره را نيز شروحى است كه مقتضى بسط آن نيست ^۵ .
عرض كردم : زياد نمائيد اى فرزند رسول خدا .
فرمود : « پدرم مرا خبر داد از جدم از پدرانش از اميرمؤمنان عليه السلام كه فرمودند : « كمى عيال يكى از دو يسار است » .
ابن ابى الحديد گفته است : يسار ثانى كثرت مال است و قلّت عيال و يا فقر مثل يسار حقيقى است با كثرت عيال ^۶ و يسار خلاف يمين است و به معنى غنى آمده است .