83
روح و ريحان ج3

در معنى « وصيت » است و اشتقاق آن

اكنون اهل طلب بدانند : « وصيت » از حضرت احديت جل مجده در قرآن مجيد گاهى به معنى فرض و وجوب است كقوله تعالى : « يُوصِيكُمُ اللّهُ فِى أَوْلاَدِكُم لِلْذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ . . »۱ إلى آخره .
و گاهى به معنى احسان و عمل خير است كقوله : « وَوَصَّيْنَا الاْءِنسَانَ بِوَالِدَيْهِ حُسْناً »۲ همانا توصيه به عمل خير است .
و « وصيه » بر وزن « فَعِيله » از وَصى يَصى مُشتق است و اسم آن « وصاية » بكسر و فتح است ، و معنى وصيت بر حسب لغت ۳ : رسيدن چيزى است از كسى به غير او ، يعنى : مالى كه در تصرف موصى است بعد از مردن به تصرف وصىّ او آيد و در نزد اهل شرع : هى تمليك العين أو المنفعة بعد الوفاة ۴ . ۵

1.نساء : ۱۱ .

2.عنكبوت : ۸ .

3.بنگريد به : مجمع البحرين ۴/۵۱۲ ماده ( وصى ) .

4.قال الشهيد السعيد طاب ثراه : الوصية شرعاً تمليك عين أو منفعة أو تسليط على تصرّفٍ بعد الوفاة . ( حاشيه مؤلف رحمه الله ) . بنگريد به : اللمعة الدمشقية : ۱۵۳ .

5.مجمع البحرين ۴/۵۱۲ ، الروضة البهية ( با شرح كلانتر ) ۵/۱۱ .


روح و ريحان ج3
82

كردند توصيه به فرزندان خودشان نمودند مانند محمد بن احمد الصفوانى ۱ و على بن حسين بن بابويه و محمد بن محمد بن النعمان ۲ ـ تغمّدهم اللّه برضوانه ورحمته ـ .
سيّما كتاب « الوسيلة الى نيل الفضيلة » ۳ كه بسيار كتاب جيّدى است بخوان كه تمام آن مجموعه اى از وصاياى نافعه است چه در دنياى عاجله و چه در آخرت آجله .
پس اقتداء و اهتداء به ايشان بايد جست و از لذّات دنيا بايد گذشت كه : « صحّةُ الدنيا اسقامٌ ولذّتُها آلامٌ »۴ .
و در خبر است : « كلُّ احوال الدنيا زلزالٌ وملكُها سلبٌ وانتقالٌ »۵ .
بالجمله ، اين بنده روسياه اگر چه در جواب مرحوم سيد طاب ثراه از اين دو بيت جواب مسكتى دادم :

پند به نادان نبود سودمندچند دهى آيينه در دست كور
قصه مخوان اين همه با مردگانانّك لا تُسمع من فى القبور
و ايضاً شيخ فرمود :

آهنى را كه موريانه بخوردنتوان برد از آن به صيقل زنگ
بر سيه دل چه سود خواندن وعظنرود ميخ آهنى بر سنگ
اما تذكره آن براى آيندگان موجب عائده فايده مى شود كه : « العلم يهتف بالعمل ، فان اجابه والاّ فارتَحَل »۶ ، و اگر نه « الجهل فى الانسان اضرّ من الآكلة فى الابدان »۷ .
و گفته اند : « كم من طالبٍ خائبٍ ، ومرزوقٍ غيرِ طالِب !. »۸ .

1.و محمد بن احمد صفوانى گويا از فرزندان صفوان بن مهران جمّال است ، بسيار فقيه و فاضل بود ، و در حضور سلطان با قاضى موصل مباهله كرد و دست وى منتفخ شد و در فرداى آن هلاك گرديد . و كنيه اش ابو عبداللّه و معروف به صفوانى . كذا فى الخلاصة من العلامة . ( حاجى ملا باقر ) . نيز رجوع كنيد به حاشيه استبصار ۴/۳۴۲ .

2.و مراد از محمد بن محمد بن نعمان ، شيخ مفيد عليه الرحمه است . ( حاشيه مؤلف رحمه الله ) .

3.و كتاب « الوسيلة إلى نيل الفضيلة » در آخر رسائل جوامع الفقه چاپ زده شده است ، و مؤلف آن بنا بر مشهور شيخ فقيه عماد الدين ابو جعفر محمد بن على بن حمزه طوسى مشهدى ـ نوّر اللّه مرقده ـ مى باشد ، و جز آن كه مجموعه فقه آل محمد عليهم السلام است بنظر ندارم ، و در فضل وى سفارش مرحوم سيد ابن طاوس طاب ثراه به فرزندش كفايت است . ( حاجى باقر ) . درباره اين كتاب بنگريد به : ذريعه ۱۱/۱۰۹ شماره ۶۷۴ و۲۵/۷۵ شماره ۴۰۸ .

4.عيون الحكم والمواعظ ، ليثى واسطى : ۳۰۳ .

5.عيون الحكم والمواعظ ، ليثى واسطى : ۳۷۶ .

6.نهج البلاغة ۴/۸۵ حكمت ۳۶۶ با اختلاف اندك ، نيز در كافى ۱/۴۴ ح ۲ به نقل از امام صادق عليه السلام .

7.غرر الحكم : ۴۷ ، عيون الحكم والمواعظ : ۵۴ ، در هر دو منبع : البدن ، بجاى : الابدان .

8.عيون الحكم والمواعظ : ۳۸۰ .

  • نام منبع :
    روح و ريحان ج3
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني اشكوري، سيد صادق
    تعداد جلد :
    5
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 188609
صفحه از 427
پرینت  ارسال به