ده نكته درباره «شرح اصول كافي» ملاصدرا - صفحه 24

5. حاشيه ميرزا رفيع الدين نايينى (م1082ق), استادِ علامه مجلسى. نسخه هاى فراوانى از اين كتاب در كتابخانه هاى مختلف, از جمله نسخه اى به خط و حواشى ملاّخليل قزوينى در كتابخانه آية اللّه مرعشى قم موجود است. ۱
اين حاشيه تا اواسط كتاب الحجّه است ۲ و بخشهايى از آن در چاپ سه جلدى افست و چاپ جديد«وافى» منتشر شده است.
6. حاشيه شيخ على صغير, برادر كوچك تر شيخ على كبير كه قبلاً از او ياد شد. تاريخ تأليف اين كتاب, 1085قمرى است و نسخه اى از آن, تحريرِ 1088, در «الذريعة» معرّفى شده است. اين حاشيه بر كتاب التوحيد «كافى» نگاشته شده است. ۳
7. الصافى كه شرح اصول و فروع و روضه «كافى» است به زبان فارسى در سى و چهار جزء به عدد اجزاى كتاب «كافى» از ملاّخليل قزوينى. اين كتاب در طول بيست سال از سال 1064 تا 1084ق, در دست نگارش بوده و هفت جزء آن كه شرح «اصول كافى» «كتاب العقل تا كتاب العشرة» است, در دو جلد رحلى در سال 1323ق, در هند چاپ شده و نسخه هاى بقيه اجزا هم در كتابخانه ها موجود است; از جمله دوره كامل آن در دوازده مجلّد در كتابخانه مركزى دانشگاه تهران, جزو كتب اهدايى مشكوة و همچنين در كتابخانه آستان قدس رضوى, جزو كتابهاى آية اللّه سيدمصطفى خوانسارى موجود است. ۴
محمدباقر بن غازى قزوينى (م بعد از 1103ق) نيز حاشيه اى بر اين شرح دارد. ۵
8. شرح اصول و روضه كافى, تأليف ملاّصالح مازندرانى (م1086ق). اين شرح با حواشى بسيار ارزنده مرحوم علاّمه شعرانى در دوازده جلد به چاپ رسيده است. ۶

1.فهرست نسخه هاى خطّى كتابخانه آية اللّه مرعشى, ج۱۶, ص۳۰۶ـ۳۰۷.

2.اينكه برخى گفته اند اين حاشيه تا كتاب القرآن «كافى» است, ظاهراً بايد اشتباه باشد.

3.الذريعة, ج۶, ص۱۸۳.

4.به فهرست كتابهاى خطّى آية اللّه خوانسارى, تأليف نگارنده, مراجعه شود.

5.الذريعه, ج۶, ص۱۴۵.

6.اينكه برخى گفته اند مرحوم ملاّصالحْ كتاب الزكاة والصوم «كافى» را هم شرح كرده است, احتمالاً با شرح پسر او كه بعد از اين ياد مى شود, اشتباه شده است. (ر.ك: مقدمه شرح ملاّصالح, ج۱, ص۹)

صفحه از 39