الفقهاء والعلماء والحكماء من عصر تصنيفه الى زماننا هذا والمدّة سبع مائة سنة ^۱ أن يتعاطى حلّ غوامضه و شرح مقاصده ويتفرّغ لتفسير مبهماته وتحرير مهمّاته… ^۲
از اين گفتار برمى آيد كه با اينكه كتاب شريف «كافى» به شرحى علمى و وزين نياز داشته, تا زمان ميرداماد, شرحى بر آن نگاشته نشده و يا اگر شده, مورد پسند ميرداماد نبوده و يا وى از آن, آگاهى نداشته است.
امّا با مراجعه به كتابهاى تراجم و فهارس و ساير مصادر, معلوم مى شود كه تا نيمه اوّل سده دهم هجرى, نشانى از حاشيه يا شرحى بر «كافى» در دست نيست و از نيمه دوم سده دهم تا حدود زمان وفات ميرداماد (1041ق) شش شرح و حاشيه را مى شناسيم كه «تعليقه» ميرداماد, هفتمى آنهاست. شروح «كافى» قبل از صدرالمتألهين از اين قرارند:
1. شرح اصول كافى, از شيخ محمدعلى بن محمد بلاغى (م1000ق) و جدّ اعلاى شيخ محمدجواد بلاغى (صاحب تفسير «آلاء الرحمن»). در «تنقيح المقال» نواده او آمده است:
از جمله علماى متأخّر كه فاضل استرآبادى در كتاب (رجال كبير) خود, نام و شرح حال او را نياورده, جدّ من, محمدعلى بن محمد بلاغى است كه از وجوه مجتهدان متأخّر و فضلاى متبحّر, عالمى ثقه, صحيح الحديث, واضح الطريقه, نقى الكلام و جيّد التصانيف بود. شاگردانى عالم, فاضل و جليل داشت و او را تأليفاتى است از جمله «شرح اصول كافى». ^۳
متأسفانه تا آنجا كه نگارنده اطّلاع دارد, نسخه اى از اين شرح درفهارس معرّفى نشده و در دست نيست.
2. شرح روضه كافى, از مير سيد حسين مجتهد كَرَكى (م1001ق). اين شرح در