دفاع از حديث(8) - صفحه 116

در «الصحاح» نيز آمده است:
والقابلة: اللّيلة المقبلة وقد قبل و أقبل بمعنى, يقال عام قابل أى مقبل.
مى بينيم كه «قبل» و «أقبل» به يك معنا گرفته شده است. قابل از همين ريشه به معناى «روى آورنده» و يا «آينده» آمده است و در نتيجه, «عام قابل» به معناى سال آينده است. بنابراين, قابل, هرگز به معناى سال آينده نيست و مشخّص نيست به چه دليل, مرحوم شوشترى, قابل را در اين روايت به معناى سال آينده گرفته و در نتيجه, حضور آن را تحريف دانسته است. در كتب لغت, پس از آنكه معناى كلمه توضيح داده شد, استعمالات كلمه نيز ذكر مى شود: «عام قابل», «شهر قابل» و نيز «الليلة المقبلة», همه درست است.
با توضيحات ياد شده, مفهوم روايت, اين گونه است: كسى كه در ماههاى حج, عمره تمتّع به جا آورد و در مكّه بماند تا مراسم حج آينده فرا رسد, عمره تمتّع او درست است و در نتيجه بايد گوسفند قربانى كند (چون حجّ تمتّع است); ولى اگر در غير ماههاى حج, عمره تمتّع به جا آورَد و در مكّه بماند تا موسم حج برسد, عمره تمتّع او درست نيست و در نتيجه, قربانى لازم ندارد و حجّ او, حج مفرد خواهد بود, نه حجّ تمتّع.
بدين ترتيب, مشكلى پديد نمى آيد كه روايتْ برخلاف مذهب باشد و تازه اگر «قابل», بيشتر در معناى سال آينده به كار گرفته شده است, تنها بايد به اين نكته اشاره كرد كه در اين روايت, به اين معنا نيست.
تا اينجا روشن شد كه دليل قاطعى بر تحريف اين روايت وجود ندارد و تعبير «من قابل» مشكل ساز نيست. شيخ حرّ عاملى با اين روايت, برخوردى عالمانه و محقّقانه دارد. وى پس از نقل روايت از «كافى» مى نويسد:
و رواه الشيخ باسناده عن محمّد بن يعقوب مثله الاّ أنّه أسقط قوله «من قابل» و على تقدير وجودها لعلّه مخصوص بالحجّ المندوب أو المراد: من قابل الشهر لاالسنة, لئلاّ ينافى ما تقدّم. ۱
شيخ [طوسى], اين روايت را از محمد بن يعقوب [كلينى] با سند خود آورده و تنها تعبير «من قابل» را انداخته است و در صورتى كه تعبير «من قابل» در روايت

1.وسائل الشيعة.

صفحه از 125