جلوه های حديث در تفسير صدرالمتألهين - صفحه 43

از اين رو, قرآن به حجّيت كلام پيامبر(ص) تصريح مى كند و مى فرمايد:
ما آتيكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا.۱آنچه را كه رسول (خدا) براى شما آورده, بگيريد و از آنچه شما را نهى كرده, دورى بجوييد.
بنابراين, كلام خداوند و پيامبر(ص), دو منبع مهم براى نيل به معارف الهى است و به تعبير ملاصدرا, نور علم و حكمت, از چيزى غير از چراغ نبوّت, اقتباس نمى شود. ۲ او با اين عقيده, خطاب به اهل علم مى گويد:
پس تو اى عالِم! تا وقتى آموخته هايت از چراغ نبوّت اقتباس نشده باشد, عالِم حقيقى نيستى; بلكه فقط در نام و به صورت مجازى, عالم هستى. ۳
اهل بيت پيامبر(ص) نيز به صورت كامل از نور آن حضرت بهره مند شده اند; بنابراين به وسيله «حديث ثِقلَين», يكى ديگر از منابع معارف الهى برشمرده مى شود.
با اين مقدمه, روشن شد كه راه رسيدن به علوم حقيقى و حقيقت ايمان, قرآن و احاديث معصومان(ع) است و به بيان ملاصدرا (صدر المتألّهين), علم اُخروى از سه راه حاصل مى شود: قرآن, حديث و عملى كه به مقتضاى كشف صحيح باشد. ۴ از ديدگاه او راههاى ديگر, انسان را به اين مقامات نمى رسانند و در اين باره چنين مى گويد:
من در گذشته, زياد به بحث و تكرار و مراجعه و مطالعه كتابهاى حكما و اهل نظر مشغول بودم, تا اينكه گمان كردم چيزى هستم; امّا وقتى كمى چشم بصيرت پيدا كردم و به حال خود نگريستم, نفس خود را از علوم حقيقى و حقايق ايمانى كه فقط با ذوق وجدان حاصل مى شود, خالى ديدم; در حالى كه

1.سوره حشر (۵۹), آيه ۷.

2.تفسير القرآن الكريم, صدرالدين محمد الشيرازى, تصحيح محمد خواجويى, الطبعة الأولى, انتشارات بيدار, قم, ۱۳۶۳ش, ج۷, ص۱۷۶.

3.همان, ص۱۵۵.

4.همان, ج۵, ص۵۹.

صفحه از 70