جلوه های حديث در تفسير صدرالمتألهين - صفحه 44

راه رسيدن به آن, امورى است كه در كتاب و سنّت وارده شده; مثل شناخت خداوند و صفات او, نامهايش, كتابهاى خدا و پيامبرانش و شناخت نفس و حالات آن, چگونگى برانگيخته شدن از قبر, حساب, ميزان, صراط, بهشت و آتش و امثال آن و امورى كه فقط با تعليم الهى شناخته مى شود و فقط با نور نبوّت و ولايتْ آشكار مى گردد; و فرق بين علوم دانشمندان و علوم صاحبان بصيرت, مثل اين است كه كسى تعريف شيرينى را بداند و ديگرى شيرينى را چشيده باشد; و چقدر فرق است بين كسى كه سلامتى و سلطنت را درك كند و كسى كه سالم باشد و يا سلطان باشد! ۱
از نشانه هاى اهتمام ملاصدرا به قرآن, تفاسير او بر برخى سوره ها و آيات و نيز آثار ديگرى است كه به نامهاى «أسرارالآيات» و «مفاتيح الغيب» نوشته است. همچنين استناد او به آيات الهى در بسيارى از مباحث فلسفى و عرفانى اش يافت مى شود و از نشانه هاى اهتمام او به حديث, شرح او بر «اصول كافى» و استناد به روايات در بسيارى از مباحث فلسفى, عرفانى و تفسيرى است.
در اين نوشتار به بررسى رواياتى مى پردازيم كه در تفسير ملاصدرا بدان استناد شده است. شايان ذكر اينكه مجموعه تفسيرهاى ملاصدرا به كوشش آقايان محمد خواجويى و محسن بيدارفر در هفت جلد با نام «تفسير القرآن الكريم» به چاپ رسيده كه در اين نوشته بدان استناد شده است. اين مجموعه, حاوى تفسير قسمتى از سوره بقره, آيه 36 سوره نور و تفسير سوره هاى فاتحة الكتاب, يس, سجده, حديد, واقعه, جمعه, طارق, اعلى و زلزال است و در قسمتهاى مختلف آن, جمعاً حدود هزار و دويست مورد به حديث استناد شده است كه بر اساس استخراجى كه صورت گرفته, معلوم مى شود كه ديد او درمراجعه به روايات, وسيع بوده و در مراجعه به كتب حديث, فرقى بين منابع شيعه و اهل سنّت قائل نمى شده و در جاى مناسب خود, به روايات مربوط به آن موضوع, استناد مى كند.

1.همان, ج۷, ص۱۰.

صفحه از 70