جلوه های حديث در تفسير صدرالمتألهين - صفحه 59

گروههاى مختلفى همچون صفاتيه, معتزله, مشبّهه و… مى گويند; و محال است كه شرع, مطابق اعتقاد هر فرقه اى باشد كه گروهى پيرو آن شده اند. ۱
5. صدرالمتألهين, مردم را به سه دسته تقسيم مى كند: دسته اوّل, اهل دنيا; مانند چار پايان كه اهل حس هستند. دسته دوم, اهل آخرت كه صالحان و اهل اعتقاد از روى تقليد ظنّى و خيالى هستند. دسته سوم نيز عارفان به خدا, ملائكه, كتاب, پيامبران خدا و روز قيامت اند. ۲
او اين حديث را مؤيّد خود قرار داده است كه مى فرمايد:

۰.الدنيا حرام على أهل الآخرة, والآخرة حرام على أهل الدنيا, و هما حرامان على أهل اللّه تعالى. ۳

۰.دنيا بر اهل آخرت حرام است و آخرت, بر اهل دنيا حرام است و هر دوى اينها بر اهل خدا حرام است.

اينها نمونه هايى از تأييدهاى روايى بود كه ملاصدرا براى كلام خويش آورده است تا نشان دهد هر كلامى,زمانى ارزش ارائه پيدا مى كند كه مورد تأييد معصومان(ع) قرار گيرد.
ج) نقد استدلال هاى روايى ديگران: مهمترين ابزارهاى تحقيق در معارف دينى, آيات قرآن و احاديث معصومان(ع) هستند. محقّقان علوم دينى, معمولاً از اين دو وسيله براى اثبات مدّعاى خود استفاده مى كنند. حال اگر كسى بخواهد نظريه محقّقى را نقد كند, اگر مورد استدلال به آيه قرآن باشد, مى توان در دلالت آيه براى مدّعايش خدشه كرد; و اگر روايت باشد, از سه راه مى توان نظريه وى را نقد كرد:
اوّل, اشكال در سند روايت;
دوم, اشكال در دلالت روايت براى اثبات مدّعا;

1.تفسير القرآن الكريم, ج۲, ص۶۳.

2.همان, ج۴, ص۱۰۲.

3.عوالى اللئالى, ابن ابى جمهور, ج۴, ص۱۱۹.

صفحه از 70