192ق/807م, يا 202ق/817م) درگذشت.
عبدالملك بن حبيب سُلّمى (م238ق/852م) ^۱ يكى از فقهاى برجسته مالكى در دوران خود بود.
همچنين به دو فقيه ديگر كه در اواخر نيمه اوّل قرن سوم هجرى درگذشته اند, نيز نسبت داده شده است كه اوّلين كسانى بوده اند كه «علم الحديث» را در اندلس, معرّفى كرده اند. آنها بقيّ بن مَخلَد (م276ق/889م) و محمد بن وضّاح (م287ق/900م) هستند كه هر دوى آنها مَواليانى از قُرْطُبه بودند. در نتيجه تعاليم اينان, اندلس, سرزمين حديث شد. ^۲
براساس مبنا قرار دادن اين اوائل, ورود حديث به اندلس, در دو مرحله بوده است: مرحله نخست, در سه ربع آخر قرن دوم هجرى (معاويه و صعصعه) يا در نيمه نخست قرن سوم (ابن حبيب) بوده است و ادبيات حديثى به شكل كلّى معرّفى شده بود. مرحله دوم, در نيمه دوم قرن سوم هجرى به وقوع پيوسته است (بقى و ابن وضّاح) و به واسطه آن, علم حديث, معرّفى شده بود. قبل از مطالعه اين دو مرحله, بايد اشاره كرد كه اطّلاعات راجع به حضور صحابيان و تابعيان در اندلس, به طور كلّى هيچ اساس تاريخى ندارد. در مورد تابعيانى كه واقعاً به اندلس رفته اند نيز ثبت نشده است كه درگير در روايت حديث بوده اند. اگر هم آنها چنين كرده اند, هيچ شاگرد اندلسى اى نداشته اند. ^۳ معاوية بن صالح كه در منابع متأخّرتر به عنوان تابعى ذكر شده است, در بخش بعدى مورد ارزيابى قرار مى گيرد.