ب. مردم سالارى دينى در سيره علوى

مردمدارى در سيره علوى, همان است كه در ادبيات سياسى امروز, از آن به مردم سالارى دينى تعبير مى شود. تفاوت مردم سالارى دينى با مردم سالارى غير دينى, اين است كه در مردم سالارى غير دينى, خواستِ مردم مورد توجّه دستگاه حاكم است; امّا در مردم سالارى دينى, نياز مردم.
به ديگر سخن, نظامى كه مبتنى بر مردم سالارى غير دينى است, رضايت مردم را از حكومت, در تأمين خواست آنان جستجو مى كند; چه خواست آنان با منافع واقعى آنان منطبق باشد و چه نباشد و حتى ضدّ منافع واقعى آنان باشد. مثلاً اگر اكثر مردم, خواهان مجاز بودن استعمال مواد مخدّر باشند, در حكومتى كه مبتنى بر مردم سالارى غير دينى است, استعمال موارد مخدّر, قانونى خواهد شد; امّا در حكومتى كه مبتنى بر مردم سالارى دينى است, تأمين منافع واقعى جامعه, بر تأمين خواست آنان تقدّم دارد و مردم سالارى و مردمدارى و تأمين رضايت مردم, از طريق تأمين نيازهاى واقعى آنان تحقّق پيدا مى كند.
هنگامى كه امام على(ع) محمد بن ابى بكر را به حكومت مصر منصوب كرد, ضمن رهنمودهايى به او نوشت:

۰.ولا تُسخط اللّه برضى أحد من خلقه; فإنّ فى اللّه خلفاً من غيره, و ليس من اللّه خلف فى غيره. ^۱

۰.براى راضى كردن هيچ كس خداوند را ناراضى مكن; زيرا [رضايت] خدا جايگزين رضايت غير او خواهد شد; امّا هيچ چيز جايگزين رضايت خدا نخواهد شد.

تأمين رضايت خداوند متعال, در واقع, تأمين نيازهاى واقعى جامعه است, هر چند برخلاف ميل جامعه باشد; چرا كه خداوند, نيازى به انسان ها ندارد كه با تأمين خشنودى آنان خشنود شود و در صورت عدم تأمين رضايتشان ناراضى گردد. نكته مهمّى كه امام در اين سخنْ بدان اشارت فرموده, اين است كه در مردم سالارى دينى, هر چند در برخى