منتخبِ خليفه دوم, به اميرمؤمنانْ پيشنهاد شد كه براساس كتاب خدا, سنّت نبوى و سيره دو خليفه پيشين, خلافت كند و او شرط عمل به سيره دو خليفه پيشين را نپذيرفت; ولى عثمان پذيرفت و به خلافت رسيد.
بديهى است تصويرى كه مردمان گذشته از جهان پيرامون خويش ترسيم كرده اند, چيزى است كه به چشم ايشان آمده, و اين تصوير, با نوع نگرش و طرز توجّه ايشان به پيرامونشان, پيوندى استوار دارد.
فر اياد داشتن اين نكته بديهى, در استنباط ما از كتب تاريخ و اخبار و اقوال و احاديثى كه پيشينيان بر جاى نهاده اند, اثرى عظيم خواهد گذاشت.
بسيارى از تاريخنگاران دنياى قديم, تنها از جنگ ها و شكست ها و پيروزى هاى شهرياران و رخدادهاى سياسى و طبيعى بزرگِ روزگار خويش, حكايت كرده اند و شمارِ سواران جنگى, نقشه هاى نظامى و نحوه چينش نيروها را در نبردِ به دقّتْ گزارش كرده اند; چرا كه اين مسائل, در نظر ايشان, اهمّيت فراوان داشته است و اين گونه آگاهى ها, توجّه ايشان و مخاطبانشان را به خود, معطوف مى ساخته است. در مقابل, اگر يك ناظر امروزى با ويژگى هاى شخصيتى و محيطى خودش, بار ديگر شاهد وقايع و سوانح آن روزگاران شود, احتمالاً به بسيارى از آن نكات, هيچ توجّهى نخواهد كرد و به نكات و آگاهى هايى اهمّيت خواهد داد كه از ديدگاه ناظران و راويان قديم, ارزش نقل نداشته و درخور توجّه نبوده اند. در همه تاريخ ها, از جمله تاريخ اسلام, اين واقعيّت را مى توان مشاهده كرد.
مورّخان, ناقلان و راويانى كه در صدر اسلام مى زيسته اند, يا به منابع و رخدادهاى آن عصر دسترس نزديك داشته اند, به جوانبى از تاريخ, توجّه تامّ و تمامْ نشان داده اند, و از سوى ديگر, جوانبى چند را به يكباره فرو گذارده اند. براى راوى باديه نشين, چگونگى جنگ ها, صف آرايى سپاهان, اَنساب, شمار فرزندان و… اهمّيت فوق العاده داشته است. در مقابل, ناظر شهرى (مثلاً اهلِ كوفه) اندكى ديگرگونه تر مى نگريسته و راوى امروزى, بسيار بسيار ديگرگونه تر.
پس تعجّبى ندارد كه تاريخنگاران قديم, در ضبط نام و نشان همسران و