پرسشهايي درباره چند حديث - صفحه 106

وله من فى السموات و الأرض و من عنده لا يستكبرون عن عبادته و لا يستحسرون, يسبحون اللّيل و النهار لا يفترون.۱ براى اوست آنچه در آسمان ها و زمين است, و آنان كه نزد او هستند (ملائكه), هيچ گاه در عبادتش كبر نمى ورزند و هرگز خسته نمى شوند. شب و روز, تسبيح مى گويند و ضعف و سستى به خود راه نمى دهند.
علامه طباطبايى, ذيل آيه 19 و 20 سوره انبيا مى گويد: يعنى ضعف و سستى , فرشتگان را نمى گيرد; بلكه بدون خستگى و بى حالى, در شب و روز, خدا را تسبيح مى گويند. منظور از تسبيح در شب و روز, دوام تسبيح و منقطع نشدن آن است.
سپس مى نويسد: خداوند در اين دو آيه, حال عبادت كنندگان مقرّب و مكرّم خويش را ـ كه ملائكه باشند ـ توصيف مى كند كه آنان, غرق در عبوديتِ خداوند و سرسپرده پرستش او هستند و هيچ بازدارنده اى آنان را از اين كار باز نمى دارد و منصرف نمى كند. ۲
علامه, ذيل آيه 27 سوره انبياء گويد: چون «بأمره» مقدم بر «يعملون» شده, انحصار را مى رساند; يعنى فرشتگانْ تنها به فرمان حقْ, كار مى كنند, نه به غير فرمان او. البته مقصودْ اين نيست كه به امر غير خداوند كار انجام نمى دهند; بلكه كار آنان, تابع امرِ الهى است, همچنان كه سخنانشان تابع سخن الهى است. بنابراين, آنان در قول و فعل, تابع پروردگارشان هستند. به عبارت ديگر, اراده و عملشان تابع اراده حق است. لذا چيزى اراده نمى كنند, مگر آنچه كه خداوند اراده كرده, و كارى نمى كنند, مگر آنچه كه خداوند اراده فرموده است و اين, كمال بندگى است. ۳

1.انبياء, آيه ۱۹ ـ ۲۰.

2.الميزان, ج ۱۴, ص ۲۶۵.

3.همان, ص ۲۷۵.

صفحه از 135