19 ـ مكارم الاخلاق

1

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
إنَّما بُعِثْتُ لاُِتَمِّمَ مَكارِمَ الأَْخْلاقِ؛^۱

۰.براستى كه من براى به كمال رساندن مكارم اخلاق مبعوث شده‏ام.

2

۰.امام على عليه‌السلام:
عَلَيْكُمْ بِمَكارِمِ الأَْخْلاقِ فَإِنَّها رِفْعَةٌ وَإيّاكُمْ وَالأَْخْلاقَ الدَّنيَّةَ فَاِنَّها تَضَعُ الشَّريفَ وَتَهْدِمُ الْمَجْدَ؛^۲

۰.به مكارم اخلاق پايبند باشيد كه آن مايه سربلندى است و از اخلاق پَست دورى كنيد كه آن انسانهاى شريف را پَست و بزرگوارى را از بين مى‏برد.

3

۰.امام على عليه‌السلام:
نَزِّهْ عَنْ كُلِّ دَنيَّةٍ نَفْسَكَ، وأبْذِل فِى الْمَكارِمِ جَهدَكَ تَخلُصْ مِنَ المَآثِمِ وتَحْرُز المَكارِمَ؛^۳

۰.خودت را از هر پَستى پاك كن، و در راه مكارم اخلاق نهايت كوشش خود را به كار گير تا از گناهان برهى و مكارم را بدست آورى.

4

۰.امام على عليه‌السلام:
لَوْ كُنّا لانَرْجو جَنَّةً وَلا نَخْشى نارا وَلا ثَوابا وَلا عِقابا لَكانَ يَنْبَغى لَنا أَنْ نَطْلُبَ مَكارِمَ الأَْخلاقِ فَإِنَّها مِمّا تَدُلُّ عَلى سَبيلِ النَّجاحِ؛^۴

۰.اگر هم به بهشت اميد (وباور) نمى‏داشتيم و از دوزخ نمى‏هراسيديم و پاداش و كيفرى در ميان نمى‏بود باز شايسته بود كه در طلب مكارم اخلاق برآييم، زيرا كه راه موفقيت و پيروزى در تحصيل مكارم اخلاق است.

5

۰.امام صادق عليه‌السلام:
وَقَد سُئِلَ عَنْ مَكارِمِ الأَْخْلاقِ: اَلْعفْوُ عَمَّنْ ظَلَمَكَ وَصِلَةُ مَنْ قَطَعَكَ وَإعْطاءُ مَنْ حَرَمَكَ وَقَوْلُ الْحَقِّ وَلَوْ عَلى نَفْسِكَ؛^۵

۰.درباره مكارم الاخلاق سئوال شد، فرمودند: گذشت از كسى كه به تو ظلم كرده، رابطه با كسى كه با تو قطع رابطه كرده، عطا به آن كس كه از تو دريغ داشته است و گفتن حق اگر چه بر ضد خودت باشد.

6

۰.امام على عليه‌السلام:
لا تَكْمُلُ الْمَكارِمُ إلاّ بِالْعَفافِ وَالإْيثارِ؛^۶

۰.مكارم اخلاق به كمال نمى‏رسد، مگر با پاكدامنى و از خود گذشتگى.

7

۰.امام على عليه‌السلام:
إذا رَغِبْتَ فِى الْمَكارِمِ فَاجْتَنِبِ الْمَحارِمَ؛^۷

۰.اگر خواهان مكارم و بزرگوارى‏ها هستى از حرام‏ها دورى كن.

8

۰.امام صادق عليه‌السلام:
إنّ اللّه‏َ تَبارَكَ وَتَعالى خَصَّ رَسولَ اللّه‏ِ صلى‌الله‌عليه‌و‌آله بِمَكارِمِ الأخْلاقِ، فَامْتَحِنوا أنفُسَكُم فَإن كانَتْ فيكُم فَاحْمَدوا اللّه‏َ عَزَّوَجَلَّ وَارغَبوا إلَيهِ فى الزِّيادَةِ مِنها ـ فَذَكَرَها عَشرَةً ـ: اليَقينُ، والقَناعَةُ، والصَّبرُ، والشُّكرُ، والحِلْمُ، وحُسنُ الخُلقِ، والسَّخاءُ، والغَيرَةُ، والشَّجاعَةُ، والمُروءَةُ؛^۸

۰.خداى تبارك وتعالى رسول خدا صلى‌الله‌عليه‌و‌آله را به مكارم اخلاق مخصوص گردانيد. پس شما نيز خود را بيازماييد، اگر اين صفت‏ها در شما بود خداى عزوجل را سپاس گوييد و از او اين مكارم را بيشتر بخواهيد. ـ سپس آن ده خصلت را برشمردند ـ: يقين، قناعت، صبر، شكر، بردبارى، خوش‏اخلاقى، سخاوت، غيرت، شجاعت و جوانمردى.

9

۰.امام صادق عليه‌السلام:
لِجَرّاحِ المَدائِنىِّ ـ: ألا اُحَدِّثُكَ بِمَكارِمِ الأخْلاقِ؟ اَلصَّفْحُ عَنِ النّاسِ، وَمُواساةُ الرَّجُلِ أخاهُ فى مالِهِ، وَذِكْرُ اللّه‏ِ كَثيرا؛^۹

۰.به جرّاح مدائنى فرمودند: آيا به تو بگويم كه مكارم اخلاق چيست؟ گذشت كردن از مردم، سهيم كردن برادر (دينى) در مال خود و بسيار به ياد خدا بودن.

10

۰.امام صادق عليه‌السلام:
اَلمَكارِمُ عَشْرٌ، فَإنِ اسْتَطَعْتَ أنْ تَكونَ فيكَ فَلْتَكُنْ...: صِدْقُ الَبأْسِ، وَصِدقُ اللِّسانِ، وَأداءُ الأمانَةِ، وَصِلَةُ الرَّحِمِ، وَإقْراءُ الضَّيفِ، وَ إطْعامُ السّائِلِ، وَالمُكافاةُ عَلىَ الصَّنائعِ، وَالتَّذَمُّمُ لِلجارِ، وَالتَّذَمُّمُ لِلصّاحِبِ، وَرَأسُهُنَّ الحَياءُ؛^۱۰

۰.مكارم ده‏تاست: اگر مى‏توانى آنها را داشته باش...: استقامت در سختى‏ها، راستگويى، امانتدارى، صله رحم، ميهمان نوازى، اطعام نيازمند، جبران كردن نيكى‏ها، رعايت حق و حرمت همسايه، مراعات حق و حرمت رفيق و در رأس همه، حيا.