45 ـ نصيحت

1

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
إنَّ أَعْظَمَ النّاسِ مَنْزِلَةً عِنْدَاللّه‏ِ يَوْمَ الْقيامَةِ أَمْشاهُمْ فى أَرْضِهِ بِالنَّصيحَةِ لِخَلْقِهِ؛^۱

۰.بلند مرتبه‏ترين مردم نزد خداوند در روز قيامت كسى است كه در روى زمين بيشتر در خيرخواهى و ارشاد مردم قدم بردارد.

2

۰.لقمان حكيم رحمه‏الله:
يا بُنَىَّ... عَلَيْكَ بِالمَوْعِظَةِ فَاعْمَلْ بِها فَإنَّها عِنْدَ الْعاقِلِ أَحْلى مِنَ الْعَسَلِ الشَّهْدِ؛^۲

۰.فرزندم نصيحت را بپذير و به آن عمل كن كه نصيحت نزد عاقل از عسل‏ناب شيرين‏تر است.

3

۰.امام على عليه‌السلام:
مَنْ قَبِلَ النَّصيحَةَ سَلِمَ مِنَ الْفَضيحَةِ؛^۳

۰.هر كس نصيحت را بپذيرد، از رسوايى به سلامت مى‏ماند.

4

۰.امام جواد عليه‌السلام:
اَلْمُؤمِنُ يَحْتاجُ إلى ثَلاثِ خِصالٍ: تَوْفيقٍ مِنَ اللّه‏ِ وَواعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ وَقَبُولٍ مِمَّنْ يَنْصَحُهُ؛^۴

۰.مؤمن نيازمند سه چيز است: توفيقى از پروردگار، پند دهنده‏اى از درون خويش و پذيرش از نصيحت كنندگان.

5

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
إذا أرادَ اللّه‏ُ بِعَبْدٍ خَيْرا جَعَلَ لَهُ واعِظا مِنْ نَفْسِهِ يَأْمُرُهُ وَيَنْهاهُ؛^۵

۰.هرگاه خداوند خير بنده‏اى را بخواهد، واعظى از درون او برايش قرار مى‏دهد كه او را به كار نيك وادارد و از كار بد باز دارد.

6

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
يا عَلىُّ إذا لَمْ يَكُنِ الْعالِمُ تَقيّا تائِبا زَلَّتْ مَوْعِظَتُهُ عَنْ قُلُوبِ النّاسِ كَما تَزِلُّ الْقَطْرَةُ عَنْ بَيْضَةِ النَّعامَةِ وَالصَّفا؛^۶

۰.يا على هرگاه عالِم با تقوا و توبه كار نباشد، موعظه‏اش از دل مردم مى‏لغزد همچنانكه قطره آب از روى تخم شتر مرغ و سنگ صاف مى‏لغزد.

7

۰.امام على عليه‌السلام:
اَلْمُسْلِمُ مِرْآةُ أَخيهِ فَإذا رَأَيْتُمْ مِنْ أَخيكُمْ هَفْوَةً فَلاتَكُونُوا عَلَيْهِ إلْبا وَأَرْشِدُوهُ وَانْصَحُوا لَهُ وَتَرَفَّقُوا بِهِ... ؛^۷

۰.مسلمان آينه برادر خويش است، هرگاه خطايى از برادر خود ديديد همگى او را مورد حمله قرار ندهيد بلكه او را راهنمايى و نصيحت نماييد و با او مدارا كنيد....

8

۰.امام حسن عسكرى عليه‌السلام:
مَنْ وَعَظَ أَخاهُ سِرّا فَقَدْ زانَهُ وَمَنْ وَعَظَهُ عَلانيَةً فَقَدْ شانَهُ؛^۸

۰.هر كس برادر (دينى) خود را پنهانى نصيحت كند، او را آراسته و اگر آشكارا نصيحتش نمايد ارزش او را كاسته است.

9

۰.امام سجاد عليه‌السلام:
وَأَمّا حَقُّ الْمُسْتَنْصِحِ فَإنَّ حَقَّهُ أَنْ تُؤَدِّىَ إلَيْهِ النَّصيحَةَ عَلَى الْحَقِّ الَّذى تَرى لَهُ أَنَّهُ يَحْمِلُ وَيُخَرَّجُ الْمَخْرَجَ الَّذى يَلينُ عَلى مَسامِعِهِ وَتُكَلِّمَهُ مِنَ الْكَلامِ بِما يُطيقُهُ عَقْلُهُ فَإنَّ لِكُلِّ عَقْلٍ طَبَقَةٌ مِنَ الْكَلامِ يَعْرِفُهُ وَيَجْتَنِبُهُ وَلْيَكُنْ مَذْهَبُكَ الرَّحمَةُ؛^۹

۰.حقّ نصيحت خواه اين است كه به راه صحيحى كه مى‏دانى مى‏پذيرد، راهنمائيش كنى و سخن در حدّ درك و فهم و عقلش بگويى كه هر عقلى ظرفيت مخصوص خود را دارد و روش تو بايد همراه با مهربانى و رحمت باشد.

10

۰.امام سجاد عليه‌السلام:
وأَمّا حَقُّ النّاصِحِ فَأَنْ تَلينَ لَهُ جَناحَكَ ثُمَّ تَشْرَئِبَّ لَهُ قَلْبُكَ وَتَفْتَحَ لَهُ سَمْعَكَ حَتّى تَفْهَمَ عَنْهُ نَصيحَتَهُ ثُمَّ تَنْظُرُ فيها فَإنْ كانَ وُفِّقَ فيها لِلصَّوابِ حَمِدْتَ اللّه‏َ عَلى ذلِكَ وَقَبِلْتَ مِنْهُ وَعَرَفْتَ لَهُ نَصيحَتَهُ... ؛^۱۰

۰.حقّ نصيحت كننده اين است كه نسبت به او فروتنى كنى، دل را براى فهم نصيحتش آماده نمايى و به سخنانش گوش دهى و اگر گفتارش درست بود خدا را شكر گويى و بپذيرى و حق‏شناسى كنى....