46 ـ تواضع

1

۰.امام على عليه‌السلام:
أَشْرَفُ الْخَلائِقِ التَّواضُعُ وَالْحِلْمُ وَلينُ الْجانِبِ؛^۱

۰.شريف‏ترين اخلاق، تواضع، بردبارى و نرم‏خويى است.

2

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
إِنَّ اللّه‏َ تَعالى أَوْحى إِلَىَّ أَنْ تَواضَعوا حَتّى لايَفْخَرَ أَحَدٌ عَلى أَحَدٍ وَلايَبْغى أَحَدٌ عَلى أَحَدٍ؛^۲

۰.خداى متعال به من وحى فرمود كه متواضع باشيد، تا هيچ كس بر ديگرى فخر نفروشد و احدى به ديگرى زورگويى و تجاوز نكند.

3

۰.امام صادق عليه‌السلام:
إِنَّ فِى السَّماءِ مَلَكَيْنِ مُوَكَّلَيْنِ بِالْعِبادِ، فَمَنْ تَواضَعَ لِلّهِ رَفَعاهُ وَمَنْ تَكَبَّرَ وَضَعاهُ؛^۳

۰.در آسمان دو فرشته بر بندگان گماشته شده‏اند پس هر كس براى خدا تواضع كند، او را بالا برند و هر كس تكبر ورزد او را پَست گردانند.

4

۰.امام على عليه‌السلام:
إِذا تَفَقَّهَ الرَّفيعُ تَواضَعَ؛^۴

۰.انسان بلند مرتبه چون به فهم و دانايى رسد، متواضع مى‏شود.

5

۰.امام على عليه‌السلام:
فى صِفَةِ الْمُتَّقينَ ـ: مَلْبَسُهُمُ الاِقْتِصادُ وَمَشْيُهُمُ التَّواضُعُ؛^۵

۰.در وصف پرهيزكاران ـ: لباسشان ميانه رويست و راه رفتن و رفتارشان متواضعانه است.

6

۰.امام صادق عليه‌السلام:
إِنَّ مِنَ التَّواضُعِ أَنْ يَرْضَى الرَّجُلُ بِالْمَجْلِسِ دونَ الْمَجْلِسِ وَأَنْ يُسَلِّمَ عَلى مَنْ يَلْقى وَأَنْ يَتْرُكَ الْمِراءَ وَإِنْ كانَ مُحِقّا وَلايُحِبَّ أَنْ يُحْمَدَ عَلَى التَّقْوى؛^۶

۰.از تواضع است كه انسان به پايين مجلس رضايت دهد، به هر كس بر مى‏خورد سلام كند، مجادله را رها كند اگر چه حق با او باشد و دوست نداشته باشد كه او را به پرهيزكارى بستايند.

7

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
ثَلاثَةٌ لايَزيدُ اللّه‏ُ بِهِنَّ إِلاّ خَيْرا: اَلتَّواضُعُ لايَزيدُ اللّه‏ُ بِهِ إِلاَّ ارْتِفاعا وَذُلُّ النَّفْسِ لايَزيدُ اللّه‏ُ بِهِ إِلاّ عِزّا وَالتَّعَفُّفُ لايَزيدُ اللّه‏ُ بِهِ‏إِلاّغِنَىً؛^۷

۰.سه چيز است كه خداوند به سبب آنها جز بر خير و خوبى نمى‏افزايد: تواضع كه خداوند به سبب آن جز بلند مرتبگى نمى‏افزايد، شكسته نفسى كه خداوند به سبب آن جز عزّت نمى‏افزايد و مناعت طبع كه خداوند به سبب آن جز بى‏نيازى نمى‏افزايد.

8

۰.امام كاظم عليه‌السلام:
إِنَّ الزَّرْعَ يَنْبُتُ فِى السَّهْلِ وَلايَنْبُتُ فِى الصَّفا فَكَذلِكَ الْحِكْمَةُ تَعْمُرُ فى قَلْبِ الْمُتَواضِعِ وَلا تَعْمُرُ فى قَلْبِ الْمُتَكَبِّرِ الْجَبّارِ، لأِنَّ اللّه‏َ جَعَلَ التَّواضُعَ آلَةَ الْعَقْلِ وَجَعَلَ التَّكَبُّرَ مِنْ آلَةِ الْجَهْلِ؛^۸

۰.زراعت در زمين هموار مى‏رويد، نه بر سنگ سخت و چنين است كه حكمت، در دل‏هاى متواضع جاى مى‏گيرد نه در دل‏هاى متكبر. خداوند متعال، تواضع را وسيله عقل و تكبر را وسيله جهل قرار داده است.

9

۰.امام رضا عليه‌السلام:
اَلتَّواضُعُ دَرَجاتٌ: مِنْها أَنْ يَعْرِفَ الْمَرْءُ قَدْرَ نَفْسِهِ فَيُنْزِلَها مَنْزِلَتَها بِقَلْبٍ سَليمٍ، لايُحِبُّ أَنْ يَأْتىَ إِلى أَحَدٍ إِلاّ مِثْلَ مايُؤْتى إِلَيْهِ، إِنْ رَأى سَيِّئَةً دَرَأَها بِالْحَسَنَةِ، كاظِمُ الْغَيْظِ عافٍ عَنِ النّاسِ، وَاللّه‏ُ يُحِبُّ الْمُحْسِنينَ؛^۹

۰.تواضع درجاتى دارد: يكى از آنها اين است كه انسان اندازه خود را بشناسد و با طيب خاطر خود را در آن جايگاه قرار دهد، دوست داشته باشد با مردم همان‏گونه رفتار كند كه انتظار دارد با او رفتار كنند، اگر بدى ديد آن را با خوبى جواب دهد، خشم خود را فرو خورد و از مردم درگذرد، و خداوند نيكوكاران را دوست دارد.

10

۰.امام على عليه‌السلام:
مَنْ أَتى غَنيّا فَتَواضَعَ لَهُ لِغِناهُ ذَهَبَ ثُلُثا دينِهِ؛^۱۰

۰.هر كس در مقابل ثروتمند به خاطر ثروتش تواضع كند دو سوم دينش از بين برود.