56 ـ زبان

1

۰.امام على عليه‌السلام:
إِنَّ فِى الإِْنْسانَ عَشْرُ خِصالٍ يُظْهِرُها لِسانُهُ: شاهِدٌ يُخْبِرُ عَنِ الضَّميرِ وَحاكِمٌ يُفْصِلُ بَيْنَ الْخِطابِ وَناطِقٌ يَرُدُّبِهِ الْجَوابَ وَشافِعٌ يُدْرِكُ بِهِ الْحاجَةَ وَواصِفٌ يَعْرِفُ بِهِ الأَْشْياءَ وَ أَميرٌ يَأْمُرُ بِالْحُسْنِ وَواعِظٌ يَنْهى عَنِ الْقَبيحِ وَمُعِزٌّ تَسْكُنُ بِهِ الأَْحْزانَ وَحاضِرٌ تُجْلى بِهِ الضَّغائِنُ وَمونِقٌ تَلْتَذُّ بِهِ الأَْسْماعُ؛^۱

۰.در انسان ده خصلت وجود دارد كه زبان او آنها را آشكار مى‏سازد، زبان گواهى است كه از درون خبر مى‏دهد. داورى است، كه به دعواها خاتمه مى‏دهد. گويايى است كه بوسيله آن به پرسش‏ها پاسخ داده مى‏شود. واسطه‏اى است كه با آن مشكل برطرف مى‏شود. وصف كننده‏اى است كه با آن اشياء شناخته مى‏شود. فرماندهى است كه به نيكى فرمان مى‏دهد. اندرزگويى است كه از زشتى باز مى‏دارد. تسليت دهنده‏اى است كه غمها به آن تسكين مى‏يابد. حاضرى است كه بوسيله آن كينه‏ها برطرف مى‏شود و دلربايى است كه گوشها بوسيله آن لذّت مى‏برند.

2

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللّه‏ِ وَالْيَوْمِ الآْخِرِ فَلْيَقُلْ خَيْرا أَوْ لِيَسْكُتْ؛^۲

۰.هركس‏به‏خداوروزقيامت‏ايمان‏دارد،بايدسخن‏خيربگويدياسكوت‏نمايد. 3

۰.رسول اكرم صلى‌الله‌عليه‌و‌آله:
جَمالُ الرَّجُلِ فَصاحَةُ لِسانِهِ؛^۳

۰.زيبايى مرد به شيوايى زبان اوست.

4

۰.امام باقر عليه‌السلام:
إِنَّ هذَا اللِّسانَ مِفْتاحُ كُلِّ خَيْرٍ وَشَرٍّ فَيَنْبَغى لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَخْتِمَ عَلى لِسانِهِ كَما يَخْتِمُ عَلى ذَهَبِهِ وَفِضَّتِهِ؛^۴

۰.براستى كه اين زبان كليد همه خوبيها و بديهاست پس سزاوار است كه مؤمن بر زبان خود مهر زند، همان‏گونه كه بر (كيسه) طلا و نقره خود مُهر مى‏زند.

5

۰.امام على عليه‌السلام:
ما أَضْمَرَ أَحَدٌ شَيْئا إِلاّ ظَهَرَ فى فَلَتاتِ لِسانِهِ وَصَفَحاتِ وَجْهِهِ؛^۵

۰.هيچ كس چيزى را در دل پنهان نداشت، جز اين‏كه در لغزش‏هاى زبان و خطوط چهره او آشكار شد.

6

۰.امام سجاد عليه‌السلام:
حَقُّ اللِّسانِ إِكْرامُهُ عَنِ الْخَنى وَتَعْويدُهُ الْخَيْرَ وَتَرْكُ الْفُضولِ الَّتى لافائِدَةَ لَها وَالبِرُّ بِالنّاسِ وَحُسْنُ الْقَوْلِ فيهِمْ؛^۶

۰.حق زبان، دور داشتن آن از زشت‏گويى، عادت دادنش به خير و خوبى، ترك گفتار بى‏فايده و نيكى به مردم و خوشگويى درباره آنان است.

7

۰.امام على عليه‌السلام:
اَللِّسانُ سَبُعٌ إِنْ خُلِّىَ عَنْهُ عَقَرَ؛^۷

۰.زبان، درنده‏اى است كه اگر رها شود، گاز مى‏گيرد.

8

۰.امام صادق عليه‌السلام:
إِذا أَرادَ اللّه‏ُ بِعَبْدٍ خِزْيا أَجْرى فَضيحَتَهُ عَلى لِسانِهِ؛^۸

۰.هرگاه خداوند بخواهد بنده‏اى را رسوا كند، از طريق زبانش او را رسوا مى‏كند.

9

۰.امام سجاد عليه‌السلام:
إِنَّ لِسانَ ابْنَ آدَمَ يُشْرِفُ كُلَّ يَوْمٍ عَلى جَوارِحِهِ فَيَقولُ: كَيْفَ أَصْبَحْتُمْ؟ فَيَقولونَ: بِخَيْرٍ إِنْ تَرَكْتَنا! وَيَقولونَ: اَللّه‏َ اللّه‏َ فينا! وَيُناشِدونَهُ وَيَقولونَ: إِنَّما نُثابُ بِكَ وَنُعاقَبُ بِكَ؛^۹

۰.زبان آدميزاد، هر روز به اعضاى او نزديك مى‏شود و مى‏گويد: چگونه‏ايد؟ آنها مى‏گويند: اگر تو ما را به خودمان واگذارى، خوب هستيم و مى‏گويند: از خدا بترس و كارى به ما نداشته باش: و او را سوگند مى‏دهند و مى‏گويند: ما فقط به واسطه تو پاداش مى‏يابيم و به واسطه تو، مجازات مى‏شويم.

10

۰.امام على عليه‌السلام:
اِحْبِسْ لِسانَكَ قَبْلَ أَنْ يُطيلَ حَبْسَكَ وَيُردىَ نَفْسَكَ فَلا شَىْ‏ءَ أَوْلى بِطولِ سَجْنٍ مِنْ لِسانٍ يَعْدِلُ عَنِ الصَّوابِ وَيَتَسَرَّعُ إِلَى الْجَوابِ؛^۱۰

۰.پيش از آن‏كه زبانت تو را به زندان طولانى و هلاكت درافكند، او را زندانى كن، زيرا هيچ چيز به اندازه زبانى كه از جاده صواب منحرف مى‏شود و به جواب دادن مى‏شتابد، سزاوار زندانى شدن دراز مدّت نيست.