روشی نو در شناخت راويان حديث(1) - صفحه 69

شمارى از احاديث كه از زهرى نقل شده است, ما قادر به شناخت آن دسته از شاگردان زهرى خواهيم بود كه نقل آنها معتبرتر است.
بار ديگر لازم است ذكر شود كه آنچه مايلم از آن اجتناب شود, شمارش روايت است. شمارش روايت, كاملاً اشتباه است و مى بايد روايت [با ديگر روايات] سنجيده شود. در حديث سعد, ما دوازده يا سيزده نقل مى يابيم كه مالك از زهرى نقل كرده است, و انسجام اين روايات, به حدّى است كه ما نمى توانيم آنها را رها كنيم و فرضاً دنبال سعد بن ابراهيم برويم, حتى اگر هم روايات سعد بن ابراهيم, از نظر تعداد, دو برابر باشد.
در حقيقت شمارى از روايات متن به روشى خاص نقل شده اند كه اين روش, بستگى به عامل هايى همچون: عموميت يك متن و يا معروفيت راوى در زمانى خاص دارد. البته چنين عامل هايى هيچ ارتباطى با اعتبار روايت ندارد. وجود تعدا د زياد روايات موازى, بسيار مفيد است; امّا اين بدان معنا نيست كه براى تعيين اعتبار يك روايت, تعداد روايات را جمع بزنيم و سپس بگوييم هركدام بيشتر است, معتبرتر است.

ارتباط ميان سند و متن روايت

حديثى كه به شرح ديدار پيامبر(ص) با سعد ابن وقاص در دوران بيمارى اش مى پردازد, در سى و يك مجموعه حديث بيان شده است. من از نظر تعداد, آنها را به 114 حديثْ دسته بندى نموده ام . نقل چهارم به شرح زير است:

۰.حدّثنا الحميدى, حدّثنا سفيان, حدّثنا الزهرى, قال: أخبرنى عامر بن سعد بن أبى وقّاص, عن أبيه, قال: مرضت بمكة مرضاً فأشفيت منه على الموت, فأتانى النبى ـ صلى اللّه عليه و سلّم ـ يعودنى, فقلت: يا رسول اللّه! إنّ لى مالاً كثيراً و ليس إلا ابنتى, أفأ تصدّق بثلثى مالى؟ قال: «لا». قال قلت: فالشطر؟ قال: «لاَ». قلت: الثلث؟ قال: «الثلث كبير; إنّك إن تركت ولدك أغنياء خير من أن تتركهم عالة يتكّففون الناس, وانّك لن تنفق نفقة الا أجرت عليها, حتّى اللقمة ترفعها الى فى امرأتك».فقلت: يا رسول اللّه! أخلف عن هجرتى؟ فقال:

صفحه از 86